დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება, რომ წნევის საზომი აპარატის მანჟეტი გადავიჭიროთ ტანსაცმელზე,“- თამარ დაუსის რეკომენდაციები წნევის სწორად გაზომვისთვის
ექთანმა თამარ დაუსმა წნევის სწორად გაზომვისა და წნევის აპარატის სწორად შერჩევის წესებზე ისაუბრა:
„ჩვენ გვაქვს ცხრილი. მარცხენა მხარეს დატანილია მკლავის გარშემოწერილობა. მარჯვენა მხარეს არის როგორც სიგანე, ასევე მანჟეტის სიგრძე. თუ მკლავის გარშემოწერილობა არის 35-44 სანტიმეტრი, მანჟეტის სიგანე უნდა იყოს 16 სანტიმეტრი და 36 სანტიმეტრი უნდა იყოს სიგრძე. რა ვქნათ, თუ ეს ცხრილი არ გვაქვს? მაშინ უნდა გავზომოთ მკლავის გარშემოწერილობა და რა ციფრსაც მივიღებთ, მისი 80 პროცენტი ციფრი უნდა იყოს მანჟეტის სიგრძე. თუ მკლავის გარშემოწერილობა არის 40 სანტიმეტრი, 32 სანტიმეტრი უნდა იყოს მანჟეტის სიგრძე. ყველა აპარატს, რომელსაც თქვენ იყიდით, ექნება ისრები, რომელიც სიგრძეზე მიანიშნებს. თუ მანჟეტი არის ჩვენი მკლავისთვის პატარა, მაჩვენებელი, რომელსაც მივიღებ იქნება არასწორი იმდენჯერ, რამდენჯერაც გავიზომავთ. ეს ციფრი ყველა წნევის საზომს აქვს აღნიშნული. შემიძლია ვთქვა, რომ სახლში ვისაც აქვს წნევის აპარატი, არავის რეალურად არ მიუქცევია ყურადღება ამ ციფრებისთვის.
მანჟეტზე ასევე ძალიან მნიშვნელოვანი ინფორმაციაა დატანილი, სადაც წერია: მარჯვენა მკლავი და მარცხენა მკლავი. ისრები მიანიშნებს იმ ადგილზე, რომელიც უნდა მოხვდეს არტერიაზე, სადაც ვზომავთ წნევას. ნეკა თითს რომ ამოვუყვეთ, პულსაცია რომ მოვძებნოთ და ეს ისარი უნდა იყოს მოთავსებული ამ არტერიაზე. ფონენდოსკოპის დიაფრაგმაც ამ მფეთქავ ნაწილს უნდა დაედოს, რომ კარგად გავიგონოთ. ხშირად ხდება ხოლმე წნევის გადაზომვა. მანჟეტის გაბერვასაც კი აქვს ძალიან დიდი მნიშვნელობა. მანჟეტს რატომ ვბერავთ? ჩვენ უნდა შევწყვიტოთ სისხლის მიმოქცევა კიდურში. როდესაც პირველად ვიზომავთ წნევას, მანჟეტი უნდა გავბერო, როგორც კი ვიგრძნობ, რომ პულსი შეჩერდა, მაგალითად, შეჩერდა 120-ზე, 20 მილიმეტრ-ჰიდრარგირუმით კიდევ უნდა ავწიო ზემოთ მაჩვენებელი 140-მდე და მხოლოდ ამის შემდეგ დავიწყო მანჟეტის დაფუშვა, რომ გავიგონო პირველი დარტყმა და გავიგონო ბოლო დარტყმა.
ძალიან მნიშვნელოვანია როგორ ვიჭერთ მანჟეტს. არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება, რომ მანჟეტი გადავიჭიროთ ტანსაცმელზე. წლებია წნევას ვზომავ და პულოვერიდან ან ტანსაცმლიდან ფონენდოსკოპით მოსმენა, სადაც ასევე შრაშუნი ისმის ტანსაცმლის, მიუჩვეველი ყურისთვის არის აბსოლუტურად შეუძლებელი. როდესაც კიდევ გადავზომავთ და გადავზომავთ, არ ვიცით სადამდე ვზომავთ, საიდან დავიწყეთ. როდესაც წნევის გაზომვას ვიწყებთ, უნდა დავჯდეთ სკამზე და ხელი ისე უნდა მოვათავსოთ მაგიდაზე, რომ იყოს ჩვენი გულის დონეზე. წნევის გაზომვამდე ადამიანმა 5 წუთი უნდა დაისვენოს და არაფერი გააკეთოს. ნახევარი საათი არ ჰქონდეს საკვები და წყალი მიღებული,“- მოცემულ საკითხზე თამარ დაუსმა საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.
