დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„პირადი ჰიგიენა, ხელის დაბანა ყოველთვის უნდა უთხრა მოსახლეობას. ზოგიერთი ამას იღებს შეურაცხყოფად, მაგრამ მერწმუნეთ, ყველას სჭირდება შეხსენება, რომ ხელები კი არ უნდა გადაიბანოთ, არამედ აუცილებლად დაიბანოთ შესაბამისი საშუალებებით. ჭუჭყიანი ხელები ისეთი რამ არის, რომ თავისუფლად შეიძლება იმ პერიოდში მოხდეს საკვების მიღება და დაინფიცირება ადამიანის ორგანიზმის. ბევრია ამასთან დაკავშირებული ნაწლავური დაავადებები, რომელიც იწვევს საკმაოდ მძიმე შედეგებს. ამიტომაც აუცილებად ყველას უნდა შევახსენოთ, რომ ხელები უნდა დაიბანოთ.
მე პაციენტებს ვეუბნები კიდეც, რომ ხელები არ დაიბანეთ და ამის გამო დაგემართათ ეს დაავადება. ექიმი მკაცრი უნდა იყოს. ნებისმიერი ნაწლავთა ინფექცია ძირითადად აზიანებს ნაწლავს. პაციენტი, რომელიც არ იბანს ხელებს, თავისუფლად შეიძლება იყოს სხვა ადამიანის დაინფიცირების წყარო, ამიტომ აუცილებელია ხელების დაბანა. „ჭუჭყიანი ხელების დაავადება“ ყოველთვის იყო და არის კიდეც დიზენტერია. ამ დროს ხდება მსხვილი ნაწლავის ლორწოვანის დაზიანება. დიზინტერია არის ბაქტერია. პაციენტების დაინფიცირება ინტენსიურად ხდება. ბავშვებში ის უფრო მძიმედ მიმდინარეობს. შეიძლება საკვებიც იყოს გაჟღენთილი ბაქტერიებით. პირველი ბარიერი არის პირის ღრუ. ნაწილი ბაქტერიებისა ტუტე არის გამო კვდება. უმრავლესობა გადარჩება. საუკეთესო ბარიერი არის კუჭის ლორწოვანი, რომელიც ბაქტერიების 75%-ს კლავს. ეს რომ არ იყოს ადამიანის სიცოცხლე შეუძლებელი იქნებოდა. თუ საკვები გაჯერებულია დიზენტერიის ბაქტერიებით, ის გადადის მსხვილ ნაწლავში. ის იწყებს გამრავლებას და ლორწოვანი გარსის დაზიანებას. რაც უფრო დიდხანს იქნება იქ, უფრო მეტად ზიანდება ნაწლავის კედელი და შესაძლოა, გაჩნდეს სისხლიანი განავალი, ძლიერი, მჭრელი ტკივილი. ამ დროს პაციენტმა უნდა მიმართოს ექიმს,“- მოცემულ საკითხზე თემურ ქველიძემ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.
