დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
რამდენი ენერგია სჭირდება ბავშვის ორგანიზმს საკვების სახით სხვადასხვა ასაკში? - მარი მალაზონიას რეკომენდაცია
ნუტრიციოლოგმა მარი მალაზონიამ მშობლებს სხვადასხვა ასაკში ბავშვისთვის საკვების სახით აუცილებლად მისაღები ენერგიის შესახებ დეტალური ინფორმაცია მიაწოდა:
„რამდენი ენერგია სჭირდება ბავშვს, იმისთვის, რომ მისმა ორგანიზმმა სრულფასოვნად იმუშაოს? ეს ყველა ასაკში არის განსხვავებული. საერთაშორისო რეკომენდაციები დაჯგუფდა ასაკობრივი ნიშნით. ასაკობრივი ჯგუფები არის 2-4 წლამდე, 5-8 წლამდე, 9-13 წლამდე და 14-18 წლამდე ასაკი.
საკვებით მიღებული ენერგია (კკალ)
ასაკი
გოგონები
ვაჟები
2-4 წ.
1000-1400
1000-1600
5-8 წ.
1200-1800
1200-2000
9-13 წ.
1400-2200
1600-2600
14-18 წ.
1800-2400
2000-3200
გოგონებისა და ვაჟების მოთხოვნილება ენერგიაზე განსხვავებულია. უნდა გავითვალისწინოთ, როგორია ბავშვის ზრდის ტემპი. ზოგიერთი უფრო სწრაფად იზრდება და იმატებს პარამეტრებში. ზოგიერთი კი უფრო ნელა მიჰყვება. ასეთ შემთხვევაში მონაცემები განსხვავებულია. მნიშვნელოვანია, როგორია ბავშვის აქტივობის დონე. ზოგიერთ ბავშვს არ უყვარს ფიზიკური აქტივობა, ზოგიერთი ძალიან სპორტულია. ასაკთან ერთად სქესის მიუხედავად ენერგეტიკული მოთხოვნილება იზრდება. ნებისმიერ ასაკობრივ ჯგუფში ვაჟების მოთხოვნილება ენერგიაზე აღემატება გოგონების მოთხოვნილებას. მშობელს არ ევალება, რომ ყოველდღიურად დაითვალოს რამდენი კალორია მისცა ბავშვს ყოველდღიურად. ეს ძნელი დასათვლელია. როდესაც კერძს მოამზადებთ, ეს პრინციპი ულუფის ზომის მიხედვით შეგიძლიათ დაიცვათ. შესაძლოა, ვაჟის ულუფა იყოს ცოტა უფრო მეტი, ვიდრე არის გოგონასი. მინდა, ეს სწორად გაიგოს ყველა ადამიანმა, ვინც ამას უფლედამცველის პოზიციიდან ისმენს. არავითარ შემთხვევაში ეს არ ემსახურება ვინმეს უფლების შელახვას. არც აკნინებს გოგონას სქესობრივი ნიშნით. ჩვენ ვლაპარაკობთ ფიზიოლოგიურ კანონზომიერებაზე, რომელიც გვეუბნება, რომ ბიჭმა შეიძლება უფრო დიდი ულუფა მიირთვას, ვიდრე მიირთმევს გოგონა. ეს არის ლოგიკური გამჟღავნება იმ პროცესებისა, რომელიც ჩვენს ორგანიზმში მიდის,“- მოცემულ საკითხზე მარი მალაზონიამ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.
