Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

როგორ მოვიქცეთ, თუ ბავშვმა უცხო სხეული გადაყლაპა? - ევგენი კომაროვსკის რეკომენდაციები მშობლებს

როგორ მოვიქცეთ, თუ ბავშვმა უცხო სხეული გადაყლაპა? - ევგენი კომაროვსკის რეკომენდაციები მშობლებს

რა გავაკეთოთ თუ ბავშვმა უცხო სხეული გადაყლაპა ან გარემოს შეცდომის მიზნით ისეთი რამ მიირთვა, რისი ჭამაც არ შეიძლება? ამ დროს ყველაზე მნიშვნელოვანია, რომ პანიკაში არ ჩავარდეთ.

დაიმახსოვრეთ და გააცნობიერეთ: თუ ბავშვის მიერ გადაყლაპული უცხო სხეული კუჭში მოხვდა, ეს იმას ნიშნავს, რომ მან ყველაზე ვიწრო ადგილი - საყლაპავი უსაფრთხოდ გაიარა. უცხო სხეული საყლაპავ მილში რომ მოხვედრილიყო, ეს ძალიან სერიოზული სიმპტომებით გამოვლინდებოდა, როგორებიცაა: ღებინება, მუდმივი ხველა, ტკივილი, შფოთვა სასმელისა და საკვების მიღების დროს. თუ მსგავსი სიმპტომები არ არის, ე.ი. უცხო სხეული უკვე კუჭშია.

ნებისმიერ უცხო სხეულს, რომელიც საყლაპავს გაივლის, უმეტეს შემთხვევაში თავისუფლად შეუძლია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მეორე ბოლომდე მიღწევა. საფენში უცხო სხეულის გამოჩენა მოსალოდნელია მისი გადაყლაპვიდან 2-4 დღის შემდეგ.

თუ ბავშვის მიერ გადაყლაპული უცხო სხეული პატარა და გლუვია, შესაძლოა, ის საფენში ვერც კი შენიშნოთ. თუ ის დიდი ზომისაა და სახიფათოა, უნდა დარწმუნდეთ, რომ მან ბავშვის სხეული უსაფრთხოდ დატოვა.

კონტროლის მთავარი მეთოდი განავლის ყურადღებით შესწავლაა, რათა მასში უცხო სხეულის პოვნა შეძლოთ. თუ მეოთხე დღის ბოლოს უცხო სხეულის ძებნა წარუმატებლად დასრულდა, ექიმთან კონსულტაციის რეალური საფუძველი გაქვთ.

მკურნალობა საჭირო არ არის. ოყნისა და საფაღარათო საშუალებების გამოყენება არ შეიძლება. თქვენ უნდა დაელოდოთ, მოითმინოთ და განავალს დააკვირდეთ.

ნებისმიერი ეჭვის შემთხვევაში, რომ საყლაპავში უცხო სხეული მოხვდა, დაუყოვნებლივ მიმართეთ ექიმს.

ექიმს უნდა მიმართოთ იმ შემთხვევაშიც თუ ბავშვმა გადაყლაპა: ბასრი საგანი (ქინძისთავი, ნემსი, ღილი, კბილის ჩხირი და ა.შ.), 3 სანტიმეტრზე უფრო გრძელი საგანი, ელემენტი, ორი ან მეტი მაგნიტი.

სასწრაფოდ მიმართეთ ექიმს, თუ: ბავშვს დაეწყო მუცლის ძლიერი ტკივილი, გულისრევა და ღებინება, ან განავალში შენიშნეთ სისხლი.

​წყარო

წაიკითხეთ სრულად