Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მრავალშვილიან ოჯახში დედისა და მამის სიყვარულიც თითქოს მრავლდება,“ - ფსიქოლოგი ლელა მუჯირი

„მრავალშვილიან ოჯახში დედისა და მამის სიყვარულიც თითქოს მრავლდება,“ - ფსიქოლოგი ლელა მუჯირი

ფსიქოლოგმა ლელა მუჯირმა ბავშვის განვითარებაზე მის მიმართ დედისა და მამის კეთილგანწყობის ზემოქმედების შესახებ ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ ბავშვის აღზრდა იწყება მისი მუცლადყოფნის ეტაპიდან:

„ის დამოკიდებულება, რომელიც აქვს დედას თავისი ნაყოფის მიმართ, კეთილგანწყობა, სიხარული, რომელსაც შიგნიდან ატარებს, ის მხარდაჭერა, სითბო, სიყვარული, რომელიც მოდის მისი მეუღლისგან, ეს ქმნის იმ გარემოს, რომლითაც საფუძველი ეყრება ბავშვის ჯანსაღ განვითარებას. ბავშვის დაბადების შემდეგ არის ძალიან სასიხარულო და ამავე დროს რთული პერიოდი. განსაკუთრებით ყველაფერი იცვლება დედისთვის. იცვლება მისი ფიზიოლოგია, მშობიარობა ახლად გადატანილი აქვს და აქვს აღდგენის პროცესი, რომელიც ზოგჯერ გარკვეული სირთულეებით მიმდინარეობს. გარედან სწორი დახმარების, ზრუნვის, სითბოს შემთხვევაში მისთვის ეს რთული პერიოდი ადვილად გადასალახია. ​ოჯახი იმიტომ არის, რომ ერთად უნდა გაუმკლავდნენ პრობლემებს. მამის როლი ძალიან მნიშვნელოვანია, ასევე მამის ახლობლების, ბებიის, ბაბუის.“

ლელა მუჯირის თქმით, მნიშვნელოვანია, რომ დედა და მამა ოჯახში სწორად ინაწილებდნენ ფუნქციებს:

„ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ დედა ასრულებდეს თავის ფუნქციას და მამა თავის ფუნქციას. ოჯახი არის დახურული სისტემა. ტრიადაა ასეთი: დედა, მამა, შვილი. ​როდესაც არის ურთიერთპატივისცემა, ურთიერთსიყვარული, მაშინ მთელი რიგი სირთულეებიც ძალი​ან ადვილად გვარდება. ჩვენ ფსიქოლოგიაში ვიცით, რომ ის, თუ მერამდენეა ბავშვი ოჯახში, ხშირად განმსაზღვრელია მისი ხასიათის, მისი ქცევის და ა.შ.“

„ოჯახებს შორის განსხვავებები არსებობს, როდესაც არის ერთადერთი შვილი, არის ორი შვილი, სამი და ა.შ. ბავშვებს შორის არის გარკვეული ურთიერთქმედებები და როლების გადანაწილება. და-ძმები, რა თქმა უნდა, არიან ერთმანეთთან კონკურენციის რეჟიმში, მაგრამ ამავე დროს მუდამ ეხმარებიან ერთმანეთს, მხარს უჭერენ ერთმანეთს, არის ემოციური გაცვლა-გამოცვლა. ეს მათ ეხმარება თავიანთი ბავშვური პრობლემების მოგვარებაში. დედის და მამის სიყვარულიც თითქოს მრავლდება. განწყობა და ემოციური მდგომარეობა უფრო მრავალფეროვანია მრავალშვილიან ოჯახში. ​ყოველი ახალი ბავშვი არის ახალი სიხარულის შემომტანი,“ - აღნიშნულ საკითხზე ლელა მუჯირმა საპატრიარქოს ტელევიზიის გადაცემაში „ზღვარი მარინა კაჭარავასთან ერთად“ ისაუბრა.

წყარო: ​საპატრიარქოს ტელევიზია ერთსულოვნება

წაიკითხეთ სრულად