Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

რელიგიური მშობლები ფსიქიკურად და ფიზიკურად ჯანმრთელ შვილებს ზრდიან - უახლესი კვლევები

რელიგიური მშობლები ფსიქიკურად და ფიზიკურად ჯანმრთელ შვილებს ზრდიან - უახლესი კვლევები

უახლესი კვლევებით დგინდება, რომ რელიგიური მშობლების შვილები განსაკუთრებული ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობის გამოირჩევიან. „ამერიკული ეპიდემიოლოგიის ჟურნალში“ გამოქვეყნებული კვლევის შედეგებით დასტურდება, რომ ადამიანები, რომლებიც რეგულარულად ესწრებიან საეკლესიო მსახურებას ან დამოუკიდებლად ლოცულობენ, დეპრესიისგან არ იტანჯებიან.

მკვლევარები 5000-მდე ადამიანს აკვირდებოდნენ. მათ იმ ბავშვების ჯანმრთელობა აინტერესებდათ, რომლებიც მშობლებთან ერთად რელიგიურ მსახურებაზე რეგულარულად დადიოდნენ. კვლევა ხანგრძლივად მიმდინარეობდა. მეცნიერები ინტერესდებოდნენ, როგორ ადამიანებად ყალიბდებოდნენ რელიგიურ ოჯახში აღზრდილი ბავშვები ოცი წლის ასაკში. რვიდან თოთხმეტ წლამდე ასაკის ბავშვებს მკვლევარები რეგულარულად აკვირდებოდნენ.

კვლევებით დადგინდა, რომ ის ბავშვები და თინეიჯერები, რომლებიც რელიგიურ მსახურებას კვირაში ერთხელ მაინც ესწრებოდნენ, ბევრად უფრო ბედნიერები იყვნენ ოცი წლის ასაკში, ვიდრე მათი არარელიგიური თანატოლები. რელიგიური მშობლების აღზრდილი შვილები 30 %-ით მეტად ერთვებოდნენ ქველმოქმედებაში და 33 %-ით ნაკლებად იყვნენ მიდრეკილები ნარკოტიკების მოხმარებისკენ.

კვლევის შედეგებზე მხოლოდ რელიგიურ მსახურებაში მონაწილეობის სიხშირე არ ახდენდა გავლენას. ძალიან მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა დამოუკიდებლად ლოცვის კულტურაც. ის ბავშვები, რომლებიც დამოუკიდებლად ლოცულობდნენ, ბევრად ბედნიერად გრძნობდნენ თავს თანატოლებთან შედარებით. მათ ემოციების გაანალიზება უმარტივდებოდათ და სხვებისადმი მიმტევებლობითაც გამოირჩეოდნენ.

კვლევებით ასევე დგინდება, რომ რელიგიური მშობლების აღზრდილი შვილები სექსუალურ ცხოვრებას ადრეულ ასაკში არ იწყებენ და სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებებისგან მეტად დაცულები არიან.

„კვლევის შედეგები ძალიან მნიშვნელოვანია ჯანმრთელობისა და აღმზრდელობითი პრაქტიკების მნიშვნელობის უკეთ გასააზრებლად. ბევრი ბავშვი რელიგიურ ოჯახში იზრდება, რაც მათ ჯანმრთელობაზე, ქცევასა და განწყობაზე ძალიან დადებითად აისახება,“ - ნათქვამია მკვლევართა განცხადებაში.

რელიგიურ ცხოვრებასა და ბედნიერების ხარისხს შორის დადებით კორელაციას ადრეული კვლევებიც ადასტურებდნენ. ცნობილია, რომ მორწმუნე ადამიანებს სტრესთან გამკლავება უადვილდებათ. ლოცვის დროს ისინი ზედმეტი შფოთვისგან თავისუფლდებიან.

მკვლევარები ადამიანებს ურჩევენ, მეტი დრო დაუთმონ ლოცვას. მეცნიერების აზრით, ადამიანის ცხოვრებაში ლოცვასა და რელიგიურ რიტუალებს იმაზე დიდი როლი აქვს, ვიდრე წარმოგვიდგენია.

მომზადებულია ​forbes.com - ის მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

წაიკითხეთ სრულად