Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

7 საუკეთესო თამაში ბავშვის ინტელექტის ასამაღლებლად

7 საუკეთესო თამაში ბავშვის ინტელექტის ასამაღლებლად

თამაში მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს ბავშვის გონებრივ განვითარებას. ჩვენს სტატიაში​ იმ შვიდ თამაშს გაგ​აცნობთ, რომელიც პატარების ინტელექტის ამაღლებას ყველაზე მეტად უწყობს ხელს.

1. ექიმობანა

წარმოსახვითი თამაშები არამხოლოდ ინტელექტუალური განვითარებისთვის არის კარგი, ის სოციალურ უნარებსაც ხვეწს. ექიმობანას თამაში ბავშვს ემპათიურ პიროვნებად აყალიბებს. ბავშვი საკუთარი როლით ერთობა, ამასთან ის სხვაზე ზრუნვას და სხვისი ჯანმრთელობის გაფრთხილებასაც სწავლობს. ის სწავლობს ფიქრს, მისი თავდაჯერება მნიშვნელოვნად მატულობს, ენობრივი და კომუნიკაციური უნარ-ჩვევები იხვეწება, წარმოსახვა და კრეატიულობაც უმჯობესდება.

2. მაკიაჟით თამაში

მაკიაჟით თამაში ​ბავშვის თავდაჯერებას მნიშვნელოვნად ზრდის. პატარებს ძალიან მოსწონთ, როდესაც ისეთ რამეს აკეთებენ, რაც უფროსების საქმედ ითვლება. თუ მათ თამაშისას შეაქებთ, ეს თვითშეფასებაზე განსაკუთრებით დადებითად იმოქმედებს. ყურადღება ბავშვს ძალიან ახალისებს და თავს მნიშვნელოვან ადამიანად აგრძნობინებს.

3. სამაგიდო თამაში „ჯენგა“

„ჯენგას“ სერიოზული კონცენტრაცია სჭირდება. ის ხელისა და თვალის კოორდინირებულ მუშაობას აუმჯობესებს. აღნიშნული სამაგიდო თამაში ბავშვს მოთმინებას ასწავლის. გარდა ამისა, „ჯენგა“ კოგნიტური უნარების გაუმჯობესებას უწყობს ხელს და ტვინისთვის იდეალური სავარჯიშოა.

4. ფაზლი

ფაზლი ერთ-ერთი საუკეთესო თამაშია ბავშვებისთვის. ის არამხოლოდ ​სიხარულს ანიჭებს პატარებს, არამედ მათი კოგნიტური უნარების განვითარებისთვის საუკეთესო აქტივობაა. ფაზლით ხშირად თამაში მნიშვნელოვნად ამცირებს ისეთი დაავადებების განვითარების რისკს, როგორიცაა: დემენცია და ალცჰაიმერი.

5. სამაგიდო თამაში „საზღვაო ომები“

„საზღვაო ომებს“ ძალიან ბევრი ფიქრი, ლოგიკური და კრიტიკული აზროვნება სჭირდება. ბავშვს ძალიან ბევრი გადაწყვეტილების მიღება უწევს, ის თამაშის მანძილზე ხშირად აკეთებს კრიტიკულ არჩევანს. აღნიშნული თამაში ერთ-ერთი საუკეთესოა ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის.

6. ჭადრაკი

ჭადრაკი კიდევ ერთი სასარგებლო თამაშია, რომელიც ​ბავშვს ინტელექტუალურ წინსვლაში ეხმარება. პატარები მისი დახმარებით სტრატეგიულად და კრიტიკულად აზროვნებას სწავლობენ. ბავშვები, რომლებიც ჭადრაკს ხშირად თამაშობენ ინფორმაციის სწრაფად და მარტივად გადამუშავებას ეჩვევიან.

7. სამაგიდო თამაში „სიტყვობანა“

„სიტყვობანა“ ბავშვებს მეხსიერების განვითარებაში ეხმარება. პატარები, რომლებიც ასოებისგან სიტყვების შედგენას ხშირად თამაშობენ, ლექსიკური მარაგის მრავალფეროვნებით გამოირჩევიან. თამაშის დროს ტვინის სხვადასხვა უბანია გააქტიურებული, რაც ბავშვის გონებრივი შესაძლებლობების გაუმჯობესებას უწყობს ხელს.

მომზადებულია:​ Brightside​.me-ს მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

წაიკითხეთ სრულად