Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

დედის კოცნა საუკეთესო მკურნალია და ბავშვის გამოჯანმრთელებას აჩქარებს

დედის კოცნა საუკეთესო მკურნალია და ბავშვის გამოჯანმრთელებას აჩქარებს

დედის კოცნა საუკეთესო მკურნალია. ის შესანიშნავად მოქმედებს, როდესაც ბავშვი ტირის, ღამის შიშები აქვს, ნაკაწრები და პატარა იარები აწუხებს, შეკრულობის პრობლემები აქვს, გაციებულია. დედის კოცნა, რომელიც ბავშვს „ემოციური ვიტამინებით“ ამარაგებს, ისეთივე ეფექტიანია, როგორც ანტიბიოტიკები.

მოსიყვარულე დედებსა და მამებს, რომლებსაც უყვართ შვილების კოცნა და მოფერება, რომლებიც თბილ და პოზიტიურ ატმოსფეროს უქმნიან ბავშვებს, შვილებისთვის ბევრი სარგებელი მოაქვთ.

ბავშვების ფსიქო-ემოციურ ჯანმრთელობაზე კვლევებს აწარმოებდა ზიგმუნდ ფროიდის ქალიშვილი ანა ფროიდი. მისი შრომები ბავშვების ცხოვრებაში დედის ფიგურის მნიშვნელობას უსვამდა ხაზს. დედები შვილებს აძლევენ სიყვარულს, რომელიც მათ ჯანმრთელ, ბედნიერ ადამიანებად ჩამოყალიბებაში ეხმარება.

ანა ფროიდი თვლიდა, რომ შესაძლებლობის ფარგლებში ბავშვები საავადმყოფოდან რაც შეიძლება სწრაფად უნდა გამოეწერათ, რადგან მათ დედების გვერდით ყოფნა ესაჭიროებოდათ. ანა ფროიდი მიიჩნევდა, რომ დედის სიახლოვე ბავშვის გამოჯანმრთელებას აჩქარებს.

დედის მიერ შვილისთვის გადაცემული დადებითი ემოციები ბავშვში სიმშვიდის, დაცულობისა და უსაფრთხოების განცდას აძლიერებს, რაც მის სწრაფად გამოჯანმრთელებას უზრუნველყოფს.

დედის სიახლოვეს ყოფნა სიმშვიდისა და დაცულობის განცდას ქმნის, რაც ბავშვს სტრესისგან იცავს, რის გამოც სისხლში კორტიზოლის დონე მაღალი არ არის. სისხლში კორტიზოლის დონის აწევა ბავშვის იმუნიტეტს აქვეითებს და დროსთან ერთად მას ინფექციებისადმი მოწყვლადს ხდის.

ბავშვს, რომელსაც დედა ხშირად ეხუტება და კოცნის, რომელსაც მამისგანაც არ აკლია სითბო, ენდორფინებისა და ოქსიტოცინის მაღალი მაჩვენებლები აქვს. ასეთ ბავშვებს ძლიერი იმუნიტეტი აქვთ და მშობლებთან ძლიერ კავშირს განიცდიან.

კოცნის საშუალებით სიყვარულს გამოვხატავთ ჩვენთვის ძვირფასი და ახლობელი ადამიანების მიმართ. ბავშვის ლოყაზე ან შუბლზე უბრალო კოცნით მას უდიდეს ბედნიერებას ვანიჭებთ. ბავშვი სიყვარულის ენას სწავლობს. კოცნა და ჩახუტება, რომლითაც ბავშვს დაცემის შემდეგ ან ბაღიდან გამოყვანისას ვამხნევებთ, მას საკუთარ ძალას აგრძნობინებს. სიყვარული არცერთ ბავშვს არ „აფუჭებს.“ ეს სინაზის გამოხატვაა. ბავშვს ამით ვაგრძნობინებთ, რომ რაც უნდა მოხდეს, ჩვენ მის გვერდით ვართ, მზად ვართ სტრესი შევუმსუბუქოთ, გავაცინოთ და მისი უსაფრთხოება დავიცვათ.

არასდროს დაგენანოთ ბავშვისთვის კოცნა და მოფერება, ნებისმიერი პრობლემის დროს ეს მისთვის საუკეთესო წამალია.

წყარო: ​Youaremom.com 

წაიკითხეთ სრულად