Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მოვარიდოთ ბავშვები ჯგუფ-ჯგუფად თამაშს, ცოტა უნდა გავძლოთ,“ - პედიატრი თემურ მიქელაძე

„მოვარიდოთ ბავშვები ჯგუფ-ჯგუფად თამაშს, ცოტა უნდა გავძლოთ,“ - პედიატრი თემურ მიქელაძე

პედიატრი თემურ მიქელაძე ტელეკომპანია რუსთავი 2-ის ეთერში მშობლებს პანდემიის დროს ბავშვების ჯანმრთელობაზე ზრუნვის წესებს აცნობს. მისი თქმით, აუცილებელია, რომ ბავშვები სუფთა ჰაერზე გავიდნენ, თუმცა გარკვეული წესების დაცვით:

„რა თქმა უნდა, ჩვენ შეგვიძლია ​ბავშვი გავიყვანოთ სუფთა ჰაერზე, მაგრამ ეს უნდა გავაკეთოთ გარკვეული დროებით. მე ორი დღის წინ მომიწია რუსთაველზე გავლა საქმესთან დაკავშირებით. იქ იყო ყველა ასაკის ბავშვი სხვადასხვა აქტივობით დაკავებული. იღებდნენ ქუჩაში მომზადებულ პოპკორნებს, ნაყინს და ა.შ. ასეთი აქტივობებით თუ გავიყვანთ ბავშვებს ჰაერზე, ჩვენ აუცილებლად ხელს შევუწყობთ ინფექციის ფართომასშტაბიან გავრცელებას. მესმის ​ონლაინ გაკვეთილებია, ეკრანდამოკიდებულებაა, დიდი სტრესია ეს როგორც ბავშვისთვის, ისე მშობლისთვის. მეტ-ნაკლებად დღევანდელი ​ეპიდემიოლოგიური ვითარება გვაძლევს იმის შესაძლებლობას, რომ ნახევარი საათით მაინც გავიყვანოთ ბავშვები ეზოში, რეკრეაციულ სივრცეში.“

თემურ მიქელაძის თქმით, ბავშვებმა ჯგუფ-ჯგუფად არ უნდა ითამაშონ:

„ პირველ რიგში, მოვარიდოთ ბავშვები ერთმანეთს, რომ ჯგუფ-ჯგუფად არ ითამაშონ. ცოტა უნდა გავძლოთ. მე ვიმედოვნებ, რომ ადრეული ზაფხულის პერიოდში, ივნისის თვიდან ყველაფერი უნდა გაუმჯობესდეს.“

„ჩემი რეკომენდაცია არის ფიზიკური აქტივობა, სწორი კვება და ჯანსაღი ცხოვრების წესი. ამ წესებს იცავს, ალბათ, მოსახლეობის 10-15 %. სხვა იმუნომოდულაციური საშუალებები პედიატრიულ პრაქტიკაში პრაქტიკულად არ არსებობს. ამიტომ ეს ტყუილი და ზედმეტი ხარჯია. სჯობს ისევ სწორი კვება და ფიზიკური აქტივობა, რომ ბავშვს გაუუმჯობესდეს იმუნიტეტი. ​მთავარია, არ ავყვეთ პანიკას, ბავშვებიც დავამშვიდოთ. ბავშვებს უნდა მოვუყვეთ თავგადასავლები, კურიოზები. მშობლები, ბებიები და ბაბუები ამით უნდა დავკავდეთ. პანიკისგან გათავისუფლება, სწორი კვება, ფიზიკური აქტივობა ხელს შეუწყობს ბავშვის იმუნობიოლოგიური აქტივობის გაუმჯობესებას,“ - აცხადებს თემურ მიქელაძე. 

​წყარო

წაიკითხეთ სრულად