Baby Bag

ნამდვილი ბედნიერება არ ნიშნავს, რომ თავს ყოველთვის ბედნიერად უნდა ვგრძნობდეთ

ნამდვილი ბედნიერება არ ნიშნავს, რომ თავს ყოველთვის ბედნიერად უნდა ვგრძნობდეთ
ნამდვილი ბედნიერება იმას სულაც არ ნიშნავს, რომ თავს ყოველთვის ბედნიერად გრძნობთ ან ყოველწამიერად კარგ განწყობაზე ხართ. თანამედროვე ადამიანები კულტურის ზეგავლენით გამუდმებით თავგადასავლების, მოგზაურობის და სიახლეების სურვილით არიან შეპყრობილები. ისინი თვლიან, რომ ბედნიერება მათ უმაღლეს მიზანს წარმოადგენს. ბედნიერების ძიებაში ცუდი არაფერია. ადამიანებს სურთ, რომ ყოველდღიურობაში მეტი სიხალისე და მრავალფეროვნება შეიტანონ. ეს სავსებით ნორმალური მოვლენაა. თუმცა მარადიულად ბედნიერების დევნა და მისი მოპოვების დაუოკებელი სურვილი მიზანს მნიშნელოვნად გვაშორებს.

ადამიანების უდიდესი ნაწილი თვლის, რომ ბედნიერება ყოველდღიურად კარგ განწყობაზე ყოფნას გულისხმობს, რის გამოც ისინი ნებისმიერ უსიამოვნებას ტრაგიკულ მოვლენად აღიქვამენ და სირთულეებთან გამკლავება უძნელდებათ. რა ხდება, როდესაც დროის გარკვეულ მონაკვეთში თავს ბედნიერად არ გრძნობთ? ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ უბედური ხართ? იქნებ ბედნიერება რეალობის უპირობოდ მიღებასა და საკუთარი ცხოვრებით კმაყოფილებას გულისხმობს? ვფიქრობთ, რომ ბედნიერი ადამიანები ემოციური ავთენტურობის შენარჩუნებას მთელი ცხოვრების მანძილზე ახერხებენ, ისინი უფრო ძლიერები, მყარები და შესაბამისად, სხვებთან შედარებით მეტად ბედნიერებიც არიან.

• ემოციური მოწიფულობა ნებისმიერი სირთულის გადალახვაში დაგეხმარებათ

ადამიანები ემოციური მოწიფულობის მიღწევას რთულად ახერხებენ. სხვებისადმი ემპათიის გამოვლენის უნარი და საკუთარი გრძნობების შეცნობის შესაძლებლობა ემოციურად გზრდით და ძლიერ ადამიანად გაყალიბებთ. ეს სულაც არ გულისხმობს იმას, რომ თქვენ ეჭვები არასდროს შეგაწუხებთ ან არასდროს შეგეშინდებათ. რა თქმა უნდა, თქვენ საკუთარ შესაძლებლობებში არაერთხელ დაეჭვდებით. თუმცა თქვენ თამამად აღიარებთ საკუთარ ეჭვებსა და შიშებს. როდესაც რაღაცის გაგებას ვერ შეძლებთ, ოჯახის წევრებს, მეგობრებსა და ახლობლებს გულწრფელად გამოუტყდებით, რომ მათი არ გესმით და ყველაფრის გარკვევის სურვილი გაქვთ. საკუთარი და სხვების გრძნობების გაგების, ასევე ემოციების სწორად გამოხატვის უნარი ბედნიერებისკენ მიმავალ გზაზე ძალიან დიდ დახმარებას გიწევთ.

• ბედნიერებაზე ზედმეტად კონცენტრირება მის მიღწევაში ხელს გიშლით

ადამიანები, რომლებიც გამუდმებით ბედნიერების მიღწევაზე ფიქრობენ, უმეტეს შემთხვევაში თავს უბედურად გრძნობენ. მოლოდინები თუ არ გაგიმართლდებათ, პესიმიზმმა არ უნდა შემოგიტიოთ. წარუმატებლობის შიში ნებისმიერი ადამიანისთვის დამღუპველია და მისი დაძლევა აუცილებლად უნდა შეძლოთ. პოზიტიური ემოციების განცდის სურვილი მისასალმებელი და დასაფასებელია, მაგრამ მარცხის აუტანლობა და წარუმატებლობის შემთხვევაში თვითშეფასების დაკარგვა თქვენს ყოველდღიურობას ნეგატივით დატვირთავს. მიზნების მიღწევა თუ გსურთ, თითოეულ მიზნამდე მისასვლელი აქტივობები ჩამოწერეთ, აღნიშნული აქტივობები დროში სწორად გადაანაწილეთ, რათა ზემდეტად არ დაისტრესოთ, არ იჩქაროთ და მარცხი არ იწვნიოთ.

• ყოველთვის ყველაფერი ისე არ ხდება, როგორც თქვენ გეგმავდით

ყველაფრის დაგეგმვა თუ გიყვართ, იმედების გაცრუებას და გეგმების ჩაშლას უნდა შეეგუოთ. ცხოვრებაში ყველაფერი ისე არ ხდება, როგორც ჩვენ გვინდა ან წარმოგვიდგენია. ბედნიერების მოპოვებაში წინასწარი მოლოდინებისგან გათავისუფლება დაგეხმარებათ. რა თქმა უნდა, გეგმების ჩაშლა იმედგაცრუებას იწვევს და გაფრთხობთ კიდეც, მაგრამ იმედების გაცრუება ტრაგედიად არ უნდა მიიღოთ. მოლოდინები თუ არ გაგიმართლდათ, თავს ნუ დაიტანჯავთ. მიღებული გამოცდილება მომავალში შეცდომების დაშვებისგან დაგიცავთ.

• ადამიანების რეალური ცხოვრების შესახებ სოციალური ქსელიდან ვერაფერს შეიტყობთ

სოციალური ქსელები ხშირად სხვა ადამიანების ცხოვრებაზე არასწორ წარმოდგენებს გიქმნიან. ახლობლების ან უბრალო ნაცნობების ბედნიერი ფოტოების დანახვისას, თვლით, რომ ყველა ადამიანი, ვისაც იცნობთ, თქვენზე ბედნიერი და წარმატებულია. შესაძლოა, ძალიან კარგად იცით, რომ სოციალურ ქსელებში ადამიანები საკუთარი ცხოვრების უმთავრეს მოვლენებზე არასდროს საუბრობენ და ფალსიფიცირებულ რეალობას ქმნიან, თუმცა მაინც ვერ ახერხებთ საკუთარი ეჭვების დაძლევას. როდესაც სოციალურ ქსელში სხვების გაღიმებულ და ბედნიერ სახეებს უყურებთ, საკუთარ თავზე იფიქრეთ. თქვენ არასდროს ატვირთავთ facebook-ზე მეუღლესთან კონფლიქტის შესახებ უახლეს ცნობებს, თქვენ არც ოჯახურ პრობლემებზე გაამახვილებთ ყურადღებას. მიუხედავად ამისა, თქვენ მაინც სოციალური მედიის გავლენის ქვეშ ექცევით და ყველაფერს იჯერებთ, რასაც ხედავთ. უმჯობესია, თუ საკუთარ ცხოვრებაზე კონცენტრირდებით. მთავარია, თქვენი ყოველდღიურობა თქვენთვის საინტერესო და მრავალფეროვანი იყოს. ყოველდღიურ პრობლემებს კი, სხვების მსგავსად, ვერსად გაექცევით. გახსოვდეთ, რომ კომპიუტერის ეკრანს მიღმა ადამიანებს ერთმანეთთან გაცილებით მეტი საერთო აქვთ, ვიდრე სოციალურ ქსელებში.

• ბედნიერება დანიშნულების პუნქტი არ არის, რომლამდეც აუცილებლად უნდა მიხვიდეთ


ადამიანების უბედურების უმთავრეს მიზეზს ბედნიერების არასწორი ხედვა წარმოადგენს. მათი უდიდესი ნაწილი თვლის, რომ ბედნიერება დანიშნულების ადგილია, რომლამდეც აუცილებლად უნდა მივიდნენ. როგორ ფიქრობთ, სად შეიძლება ბედნიერება იპოვოთ? თუ ჩათვლით, რომ მას რომელიმე კონკრეტულ ადგილას იპოვით, ძალიან ცდებით. გახსოვდეთ, ბედნიერება ყოველდღიურად უნდა განიცადოთ. მისი პოვნა ყველგან და ყველაფერში შეგიძლიათ. ადამიანები ბედნიერებას სხვა დიდ გრძნობებთან ერთად განიცდიან, როგორებიცაა შიში, მღელვარება, სიყვარული, სიძულვილი, მრისხანება ან მარტოსულობა. ცხოვრება უამრავ შესაძლებლობას გაძლევთ, რომელთა დახმარებით ბედნიერების პოვნას აუცილებლად შეძლებთ. თავგასავლებით სავსე მოგზაურობაში, რომელსაც სიცოცხლე ჰქვია, ბედნიერებას მარტივად იპოვით. მთავარია, ამისთვის მზად იყოთ! 

მომზადებულია littlethings.com-ის მიხედვით
თარგმნა ია ნაროუშვილმა 

შეიძლება დაინტერესდეთ

,,თუკი თავად მშობელი 24/7-ზე სმარტფონით ხელშია, ძალიან რთული იქნება ბავშვის ან მოზარდის დარწმუნება, რომ სხვა სახის აქტივობა უფრო საინტერესო და სასარგებლოა''

,,თუკი თავად მშობელი 24/7-ზე სმარტფონით ხელშია, ძალიან რთული იქნება ბავშვის ან მოზარდის დარწმუნება, რომ სხვა სახის აქტივობა უფრო საინტერესო და სასარგებლოა''

რა უარყოფითი და დადებითი მხარეები აქვს კომპიუტერულ თამაშებს და რა ფსიქოლოგიური პრობლემების წინაშე აყენებს მოზარდებს ვირტუალურ სამყაროში დიდი დროის გატარება? - ამ საკითხებზე ​MomsEdu.ge - ს კლინიკური ნეიროფსიქოლოგი მაია მაჭავარიანი ესაუბრა. 

- დღესდღეობით, ბავშვები ძალიან დროს ატარებენ გაჯეტებთან, თამაშობენ კომპიუტერულ თამაშებს. რა ნეგატიურ ზეგავლენას ახდენს ეს ბავშვების ფსიქიკაზე?

- კომპიუტერული თამაშები დღეს, გართობის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ფორმაა. ამ სახით განტვირთვას ასევე ძლიერ შეუწყო ხელი არსებულმა ეპიდვითარებამ და იზოლაციის აუცილებლობამ. სახლის პირობებში უფრო რთულია მოძრავი თამაშების ორგანიზება და ზოგჯერ შეუძლებელიც კი, შეზღუდული სივრცის გამო. 

რაც შეეხება ნეგატიურ ზეგავლენას, ამ მხრივ დღეისათვის უკვე ბევრი კვლევის მონაცემი მოგვეპოვება. თუკი შედარებით ადრეული კვლევები ფოკუსირებული იყო კომპიუტერული თამაშებისა და აგრესიის კვლევაზე, უკანასკნელი წლების მონაცემები, ძირითადად ეხება ეკრანთან გატარებული დროის (ამ შემთხვევაში ითვლება, ტელევიზორიც, სმარტფონიც და ნებისმიერი სხვა ეკრანიც) ზეგავლენას ბავშვის და მისი ფსიქიკის განვითარებაზე. 

პირველი რაც უნდა აღინიშნოს, ეს არის დიდი ხნით უმოძრაოდ ჯდომა ეკრანთან. მოძარაობა ბავშვის განვითარების უმნიშვნელოვანესი პირობაა. განსაკუთრებული დატვირთვა, ფიზიკურ აქტივობას აქვს 3 წლამდე ასაკში, სწორედ ამიტომ ამ ასაკის ბავშვებისთვის, ეკრანთან ყოფნა არ არის რეკომენდებული. 

3 წლიდან დასაშვებია მხოლოდ შეზღუდული დროით ეკრანთან ურთიერთობა, ხოლო 6-12 წლის ასაკში არ არის რეკომენდებული მიყოლებით 1 საათზე მეტი ჯდომა ეკრანთან. 

საქმე ის გახლავთ, რომ ფიზიკური აქტივობა პირდაპირ ზეგავლენას ახდენს თავის ტვინის განვითარებაზე და შესაბამისად, მნიშვნელოვნად განაპირობებს ფსიქიკურ განვითარებასაც. სივრცის შესწავლა, რეალურ ობიექტებთან ურთიერთობა სრულიად სხვა გამოცდილებაა და ააქტივებს თავის ტვინის ბევრად მეტ უბანს, ვიდრე ვირტულური რეალობა, რაც უმნიშვნელოვანესია ფსიქიკის ჯანმრთელი განვითარებისათვის. 

აქვე აღვნიშნავდი იმ ფიზიკურ პრობლემებს, რასაც იწვევს კომპიუტერთან ან სმარტფონთან განსაკუთრებით დიდი დროის გატარება ეს გახლავთ ჭარბი წონა, რაც გამოწვეულია ფიზიკური აქტივობის შეზღუდვით და საგრძნობლად გახშირებული ახლომხედველობა. რაც შეეხება, თავის ტვინის განვითარებას და ფსიქიკას. სამეცნიერო კვლევების მონაცემების თანახმად, კომპიუტერული თამაშები, არა მხოლოდ ახდენენ ზეგავლენას თავის ტვინზე, არამედ თავის ტვინის სტუქტურასაც კი ცვლიან!

- ამბობენ, რომ ზოგიერთი თამაში, პირიქით პოზიტიურად აისახება ბავშვის გონებრივ განვითარებაზე. კონკრეტულად რა დადებითი მხარეები შეიძლება ჰქონდეს თამაშებს?

- ყველაზე ხშირად კომპიუტერული თამაშების მიმართ გვხვდება ორნაირი დამოკიდებულება. ან არარეალისტურად დადებითი, ან ხდება ამ სახის აქტივობის დემონიზირება. რეალობა ის არის, რომ მედალს, როგორც ყოველთვის, ორი მხარე აქვს. ნამდვილად არსებობს თამაშები, რომლებიც აუმჯობესებს ისეთ ფსიქიკურ ფუნქციებს, როგორიცაა ყურადღება, მუშა მეხსიერება, გარკვეული ამოცანების გადაწყვეტა. ამ შემთხვევაში, კვლევების მონაცემებით, მოთამაშეები განსხვავდებიან არამოთამაშეებისგან, არა მხოლოდ ფსიქიკური მონაცემებით, არამედ მათი თავის ტვინის აქტივობაც მნიშვნელოვნად განსხვავდება. 

უფრო მეტიც, არსებობს, თერაპიული მიზნით შექმნილი თამაშები, რომელთა დანიშნულებაა ფსიქიკური ფუნქციების განვითარების სიმულირება. ოღონდ აქ უნდა ხაზგასმით აღინიშნოს, რომ ასეთი სახის თერაპია ყოველთვის მიმდინარეობს სხვა მეთოდებთან კომბინაციაში და მხოლოდ კომპიუტერული თამაშებით არ შემოიფარგლება. 

რატომ ხდება ასე? - საქმე ის გახლავთ, რომ ვირტულურად მიმდინარეობს ძალიან სპეციფიკური უნარების გავარჯიშება და მათი გადატანა რეალურ ცხოვრებაში ძალიან შეზღუდულია. რაც ნიშნავს იმას, რომ ხშირად მოთამაშეს შეუძლია საათზე მეტიც კი იყოს ყურადღებით, თამაშის პირობებში, მაგრამ რეალურ ცხოვრებაში ამ ხნის მანძილზე კონცენტრირება სხვა სახის სტიმულებზე არ შეეძლება. ეს ეხება მეხსიერებასაც და სხვა ფუნქციებსაც. 

საერთო ჯამში, შეიძლება ითქვას, რომ თუ მოხდება სწორი თამაშების შერჩევა, შესაბამისი კონტროლი (დროის თვალსაზრისით) და ბავშვის ხელშეწყობა, არ შემოიფარგლოს მხოლოდ ამ სახის გასართობით, რათა არ მოხდეს ინტერესების შევიწროვება, მხოლოდ ვირტუალური რეალობით, ამ აქტივობასაც შესაძლებელია გარკვეული დადებითი ზეგავლენა ჰქონდეს.

- გაჯეტებზე დამოკიდებული ბავშვები ნაკლებად ურთიერთობენ რეალურ მეგობრებთან და ვირტუალურ სამყაროში არიან მოქცეულნი. რა ფსიქოლოგიური პრობლემები შეიძლება შეუქმნას ამან ბავშვებს მომავალში, როდესაც იძულებულნი იქნებიან სოციუმში იყვნენ?

- ცნობილია, რომ კომპიუტერული თამაშები შესაძლოა იწვევდნენ დამოკიდებულებას (ნივთიერებაზე დამოკიდებულების მსგავსად), რაც უფრო მეტად გვხვდება სასკოლო ასაკის ბავშვებთან და მოზარდებთან (ასევე ზრდასრულ პირებთანაც). ეს ფენომენი არის ცნობილი ინტერნეტ თამაშების აშლილობის სახელით- “Internet gaming disorder.”

დამოკიდებულების შემთხვევაში, თავის ტვინში ზიანდება დაჯილდოვების სისტემა. იცვლება იმ სტრუქტურების ფუნქციონირება, რომლებიც უზრუნველყოფს ისეთ ფუნქციებს, როგორიცაა მოტივაცია, სიამოვნების მიღება, ახალი ქცევის დასწავლა. შესაბამისად, იცვლება ქცევაც, ბავშვი იღებს სიამოვნებას ამ სახის აქტივობით, მოტივირებულია მხოლოდ ეს მოქმედება განახორციელოს და ძალიან უჭირს ახალი უნარ-ჩვევების ათვისება და სხვა ინტერესების გაჩენა. 

კომპიუტერული თამაში სიამოვნების ნეიროტრანსმიტერის დოფამინის გამოყოფას უწყობს ხელს, მსგავსი ეფექტი აქვს სტიმულანტების ინტრავენურ შეყვანასაც, როგორიცაა ამფეტამინი, რაც თავის მხრივ იწვევს იმას, რომ ამ ნივთიერების ბუნებრივი გამოყოფა (კომპიუტერული თამაშის გარეშე) იკლებს. შესაბამისად, თამაშის გარეშე ბავშვს ან მოზარდს აქვს დაქვეითებული გუნება-განწყობილება და ბუნებრივია, ეს ამძაფრებს ლტოლვას თამაშის მიმართ. თამაშებზე ადიქცია აღწერილია სადიაგნოსტიკო და დაავადებათა სახელმძღვანელოებში „Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5)“ და „11th Revision of the International Classification of Diseases (ICD-11)“.

ასეთი მდგომარეობა ხასიათდება შემდეგი პრობლემებით:

  • ინტერესთა შევიწროვება - აინტერესებს მხოლოდ თამაში;
  • ატარებს ძალიან დიდი დროს კომპიუტერთან- ათენებენ ღამეებს;
  • აღკვეთის მდგომარეობის განვითარება - გაღიზიანება, შფოთვა, აგრესია, როდესაც არ აქვთ წვდომა თამაშზე (არ აქვს მნიშვნელობა რა მიზეზით);
  • ტოლერანტობა - კომპიუტერთან სულ უფრო მეტი დროის გატარების მოთხოვნილება;
  • ტყუილები და უპასუხისმგებლობა - მალავენ რამდენი ხანი ითამაშეს, არ ასრულებენ სხვა ვალდებულებებს (მეცადინეობა, პირადი სივრცის მოწესრიგება);
  • თამაშის გამოყენება შვების მიღების მიზნით, თუ ბავშვი არის ცუდ ხასიათზე, განაწყენდა, გაუცრუვდა იმედები;
  • კარგავენ მეგობრებს, უცივდებათ ახლობლებთან ურთიერთობა, რადგან მხოლოდ ამ ინტერსით არიან შეპყრობილნი.

- რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ შვილებს ასეთ დროს?

- რიგ ქვეყნებში, მაგალითად, ჩინეთი, სამხრეთ კორეა, აღნიშნული მდგომარეობა უკვე განიხილება, როგორც დამოკიდებულების სახე და შესაბამისად, არსებობს თერაპიული პროგრამებიც.

დახმარების ყველაზე კარგი გზა არის პრევენცია. მშობლის ამოცანა არის ბავშვის ეკრანთან გატარებული დროის და შინაარსის კონტროლი. ეს ეხება არა მხოლოდ თამაშებს, არამედ სოციალურ ქსელებსაც. რადგან ემოციური ინტელექტის განვითარებისათის ბავშვს სჭირდება რეალური სიტუაციები და არა ვიტუალური პლატფორმა. 

მშობელმა უნდა უზრუნველყოს მრავალფეროვანი გარემო და შესთავაზოს გართობის სხვა ალტერნატივები. ძალიან მნიშვნელოვანია პირადი მაგალითი, თუკი თავად მშობელი 24/7-ზე სმარტფონით ხელშია, ძალიან რთული იქნება ბავშვის ან მოზარდის დარწმუნება რომ სხვა სახის აქტივობა უფრო საინტერესო და სასარგებლოა. ბავშვები სწავლობენ მოდელირებით, ამიტომ პირველ რიგში მშობლებმა უნდა მივცეთ ჯანსაღი ცხოვრების წესის მაგალითი. ფიზიკური აქტივობა და გარე სივრცეში გართობა (მათ შორის მშობლებთან ერთად) უნდა იყოს ბავშვის ცხოვრების აუცილებელი ნაწილი. 

განვითარებულ ქვეყნებში არის ძალიან კარგი ტრენდი ,,დიჯითალ დეტოქსი“, როდესაც შაბათ-კვირას მთელი ოჯახი ატარებს გაჯეტების გარეშე. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ამის გათვალისწინება, დღეს, როდესაც ძირითადმა საქმიანობამ და სწავლა-განათლებამაც ვირტუალურ სოვრცეში გადაინაცვლა, დატვირთვა თვალებზე, უმოძრაობა დიდი გამოწვევა გახდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მშობლემა უზრუნველყონ ეკრანის გარეშე გართობა და ფიზიკური აქტივობა.

იმ შემთხვევაში, თუ ბავშვს უკვე უვლინდება ზემოთ ჩამოთვლილი ქცევითი პრობლემები, საჭიროა მივმართოთ სპეციალიტს და გავიაროთ კონსულტაცია.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად