Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„თუ ბავშვს რცხვენია, სირცხვილზე ნუ ვამახვილებთ ყურადღებას, გავამახვილოთ ყურადღება შიშზე,“ - მზიკო დალაქიშვილი

„თუ ბავშვს რცხვენია, სირცხვილზე ნუ ვამახვილებთ ყურადღებას, გავამახვილოთ ყურადღება შიშზე,“ - მზიკო დალაქიშვილი

ფსიქოთერაპევტმა მზიკო დალაქიშვილმა მორცხვ ბავშვთან ურთიერთობის სტრატეგიებზე ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ ზოგჯერ ბავშვი მორცხვი სულაც არ არის და მისი ქცევა ტემპერამენტითაა განპირობებული:

„გავმიჯნავდი ბავშვის ტემპერამენტს და სიმორცხვეს, რომელიც შეიძლება ჩაითვალოს პრობლემად, რომელიც შემდგომ პრობლემებს იწვევს. ერთი და იგივე ქცევის უკან სხვადასხვა რაღაც იმალება. შეიძლება იყოს ბავშვი, რომელიც ძალიან მოკრძალებულად ზის, არ იყოს აქტიური, შეიძლება ცოტათი დაძაბული ღიმილით მოგვეჩვენოს. თუ ადამიანი არ წუხდება ამით და უბრალოდ ნაზია, მისი ტემპერამენტია ასეთი, რომ მოსწონს წყნარად თავისთვის ყოფნა, რაღაცების აღმოჩენა, დაკვირვება, ამაზე დაწერა, ამ საკითხზე დედასთან საუბარი, ეს არის მისი ბუნებრივი მდგომარეობა.“

​მზიკო დალაქიშვილმა აღნიშნა, რომ ბავშვი მორცხვი არ არის, თუ მას უინიციატივობა და პასიურობა თავას არ აწუხებს:

„თუ ადამიანს უნდა მეტი კონტაქტი, მაგრამ ვერ ახერხებს, თუ ადამიანს უნდა გაკვეთილი მოყვეს, მაგრამ ვერ ყვება, ეს არის პრობლემა. პირველ შემთხვევაში არის ბავშვი, რომელსაც მასწავლებელი თუ შეეკითხება გაკვეთილს, ის მოყვება გაკვეთილს, მაგრამ ​არ გამოირჩევა აქტიურობით. ხშირად მშობლები მოდიან ჩივილით, რომ ბავშვი არასდროს არ არის ინიციატორი. ასეთ შემთხვევაში ხშირად აღმოვაჩენთ ხოლმე, რომ ბავშვი აბსოლუტურად ჯანმრთელია. მას მისი ტემპერამენტი არ აძლევს ამის საშუალებას. მას აქვს კარგი პასუხისმგებლობა, ის იცნობს თავის თავს და იქცევა მისი თავიდან გამომდინარე. მისთვის კომფორტულია ასეთი საქციელი. მან რომ სხვანაირი ქმედება განახორციელოს, უკვე მაშინ შეიძლება იყოს დისონანსი.“

მზიკო დალაქიშვილის თქმით, მშობელმა მსგავსი ტემპერამენტის მქონე ბავშვზე ზეწოლა არ უნდა მოახდინოს და მისი შეცვლა არ უნდა სცადოს:

„ასეთმა ქცევამ ეს ბავშვი, შესაძლოა, გახადოს ნამდვილად მორცხვი. ​თუ ადამიანს არ მიეცი საშუალება იყოს ის, ვინც არის, თუ მუდმივად აწვდი შეტყობინებას საკუთარ თავზე, რომ სხვანაირად უნდა იყო და ასე რატომ ხარ, ბავშვს თავისი თავი აღარ მოსწონს. ის ფიქრობს, რომ ისეთი არაა, როგორიც უნდა იყოს, თვალებში აღარ უყურებს ადამიანებს. აქ არ უნდა დავუშვათ შეცდომა.“

„როდესაც სიმორცხვე ხდება შემაწუხებელი, ვცდილობთ, რომ ბავშვს საკუთარი თავი დავანახოთ. ბავშვი საკუთარ თავს გრძნობს და ხედავს, მხოლოდ გარემოსთან ურთიერთობაში. ბავშვმა რომ საკუთარი თავი იგრძნოს, ჩვენთან ურთიერთობაში არც ჩვენზე დაბლა არ უნდა გრძნობდეს თავს, არც ის უნდა იგრძნოს, რომ თვითონ არის ყველაფერი. ​უნდა ვისწავლოთ ბავშვის დანახვა და მოსმენა. ერთი ბავშვი ხატვის დროს გრძნობს თავის თავს, მეორე ბავშვი - ცეკვის დროს. სანამ ბავშვს გარემოს შევურჩევთ, მისი უნდა გვესმოდეს. არ უნდა მოგვივიდეს ზედმეტი ჩარევა, მანამ, სანამ არ გავიგებთ რითია ჩვენი შვილი დაინტერესებული. სიმორცხვეს ყოველთვის უკან უდგას ძლიერი ემოცია, როგორიც არის შიში. თუ ბავშვს რცხვენია, სირცხვილზე ნუ ვამახვილებთ ყურადღებას, გავამახვილოთ ყურადღება შიშზე, რომელიც მას აბრკოლებს. გამხნევება სჭირდება ამ დროს ბავშვს. „რატომ ხარ მორცხვი?“ - არა! შევქმნათ ამინდი, რომ გამხნევდეს,“ - აღნიშნული საკითხის შესახებ მზიკო დალაქიშვილმა ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემაში „იმედის დღე“ ისაუბრა.

წყარო:​ „იმედის დღე“


წაიკითხეთ სრულად