,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

​რამ შეიძლება გამოიწვიოს ცისტიტი ბავშვებში და რა კლინიკური ნიშნები აქვს? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პედიატრი, ნეფროლოგი თამთა ხუჯაძე.

- ზოგადად რომ ვისაუბროთ, რა არის ცისტიტი?

- ცისტიტი, ქვედა საშარდე გზების ინფექცია, იგივე შარდის ბუშტის ანთება არის ინფექციური დაავადება, რომელიც საკმაოდ ხშირად გვხვდება ბავშვებში. ანატომიური თავისებურებების გათვალისწინებით, გოგონებში მეტად ხშირია, ვიდრე ბიჭებში. ცისტიტი ბაქტერიული ინფექციაა, შესაბამისად, გამომწვევის ზუსტ გამოვლენას ლაბორატორიული დადასტურება სჭირდება. უმეტესად, გამომწვევი ნაწლავის ჩხირია (E.Coli), რომელიც ანატომიური თავისებურებებიდან გამომდინარე მარტივად ხვდება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტიდან საშარდე სისტემაში და დაავადების განვითარების მიზეზი ხდება. საშარდე გზებში ბაქტერიის შეღწევა შეიძლება მოხდეს არასათანადო ჰიგიენის, ტუალეტის გამოყენების შემდეგ არასწორი გაწმენდის (უკნიდან წინა მიმართულებით) ან შარდის ბუშტის სრულად არდაცლის გამო. ძირითადად, პრაქტიკაში გვხვდება გართულებული და გაურთულებელი ცისტიტი. გაურთულებელი ცისტიტი მოიცავს ქვედა საშარდე გზებს და როგორც წესი, გვხვდება 2 წელზე მეტი ასაკის ბავშვებში, რომელთაც არ აღენიშნებათ საშარდე სისტემის ანატომიური და ფიზიოლოგიური დარღვევები. ასევე, გაურთულებელი ცისტიტი გამოწვეულია პათოგენებით, რომლებიც მგრძნობიარეა გამოყენებული ანტიმიკრობული აგენტების მიმართ. რაც შეეხება რთულად მიმდინარე პროცესს, ხასიათდება გამოყენებული მედიკამენტების მიმართ რეზისტენტობით, ამასთანავე, ავადობა ასოცირებულია თანმხლებ, თანდაყოლილ საშარდე სისტემის ანატომიურ ან ფიზიოლოგიურ დარღვევებთან, მაგალითად, როგორებიცაა: საშარდე გზების ობსტრუქცია და შარდის ბუშტ-შარდსაწვეთის რეფლუქსის არსებობა და ა.შ. რომელთა დიაგნოსტირებისათვის მოწოდებულია დამატებითი ლაბორატორიულ-ინსტრუმენტული კვლევები და რეკომენდებულია შესაბამისი სპეციალისტის (ნეფროლოგი/ურლოგი) ჩართულობა. დროული რეაგირებისა და მკურნალობის შემთხვევაში ცისტიტი საფრთხეს არ წარმოადგენს, თუმცა უნდა გავითვალისიწნოთ, რომ არასწორმა მკურნალობამ ან მკურნალობის არჩატარებამ შესაძლოა, გართულება გამოიწვიოს.

- რა იწვევს ცისტიტს?

- ცისტიტის განვითარებისათვის არსებული რისკ-ფაქტორებია: სექსუალური აქტივობა, საშარდე სისტემის განვითარების ანომალიები, მუდმივი შარდის ბუშტის კათეტერი, გარკვეული თანმხლები ქრონიკული დაავადებები, იმუნოდეფიციტი, სტრესი, გაციება, პირადი ჰიგიენის დაუცველობა, საფენის დიდხანს გამოუცვლელობა, როდესაც მიკრობი დიდი ხნის განმავლობაში არის კანთან კონტაქტში ხდება მისი რაოდენობის გაზრდა და ამ გზით შარდის ბუშტის ანთების გამოწვევა.

- რა სიმპტომები აქვს ამ დაავადებას და რა უნდა გააკეთოს მშობელმა, რომ დაეხმაროს პატარას?

- კლინიკური ნიშნები, რომლებიც შეიძლება შენიშნოს მშობელმა არის: ხშირი შარდვა, შარდვის გაძნელება, შარდის შეუკავებლობა, წვა და ტკივილი შარდვის დროს, უსიამოვნო სუნისა და მუქი შეფერილობის, ზოგჯერ სისხლის შემცველი ულუფებით შარდვა, უმადობა, მუცლისა და წელის ტკივილი, ტემპერატურული რეაქცია. აღნიშნული ჩივილებით მშობელმა რეკომენდებულია მიმართოს სპეციალისტს, მოხდეს შესაბამისი კვლევების ჩატარება და შერჩეულ იქნას მკურნალობის ტაქტიკა. ცისტიტის დიაგნოზირება ხდება კლინიკური ჩივილების, ფიზიკური გამოკვლევისა და დამატებითი ლაბორატორიულ-ინსტრუმენტული კვლევების საფუძველზე. დიაგნოსტირებისათვის ინიშნება ლაბორატორიული ანალიზები, რომლებიც ადასტურებს ან გამორიცხავს ინფექციის არსებობას: 

1) შარდის საერთო ანალიზი, რომლისთვისაც მასალის აღება უნდა მოხდეს შესაბამისი ჰიგიენური წესების დაცვით; 

2) შარდის ბაქტერიოლოგიური კვლევა, რომელიც გვეხმარება გამომწვევის გამოვლენასა და შესაბამისად, ჩატარებული მკურნალობის სქემის შედგენაში;

3) საშარდე სისტემის ულტრაბგერითი კვლევა, რომელიც გამოავლენს თანდაყოლილ ან მწვავე ინფექციის ფონზე განვითარებულ ცვლილებებს, დაგვეხმარება სამომავლო ტაქტიკის დაგეგმვაში. მკურნალობა წარიმართება სიმპტომური საშუალებებითა და ანტიბიოტიკოთერაპიით, რომლის არჩევაც ხდება ინდივიდუალურად სიმპტომატიკისა და ლაბორატორიული მონაცემების გათვალისწინებით, აუცილებელია პაციენტს ჩაუტარდეს სრულფასოვანი მკურნალობა, რაც მოიცავს სრული კურსის დასრულებას, იმ შემთხვევაშიც კი თუ სიმპტომები შემსუბუქდება ან გაქრება.

- როგორ დავიცვათ თავი ცისტიტისგან?

- პედიატრიულ პოპულაციაში დაავადების სირთულე მდგომარეობს იმაში, რომ ბავშვი ზუსტად ვერ აღწერს სიმპტომებს, ამიტომ ხშირად დაავადება შეუმჩნეველი ხდება და მკურნალობა დროულად არ ტარდება. უპირველეს ყოვლისა, უნდა დავიცვათ პატარების პირადი ჰიგიენის წესები, რათა ბაქტერიები შარდის გამომყოფ გზებში არ მოხვდეს. საშარდე გზებში ბაქტერიის შეღწევა შეიძლება მოხდეს არასათანადო ჰიგიენის, ტუალეტის გამოყენების შემდეგ არასწორი გაწმენდის დროს (უკნიდან წინა მიმართულებით).

ასევე, მშობლებს ვურჩევთ, ხშირად უცვალონ საფენი პატარებს, თითქმის ყველა მიშარდვის შემდეგ (ძირითადად ეხება ახალშობილებს). 2 წლამდე ასაკის ბავშვებში დროულად უნდა შეწყდეს საფენების გამოყენება, შესაბამისად, აუცილებელია მშობლის მიერ კონტროლდებოდეს რეგულარულად შარდის ბუშტის დაცლა, რითაც ავირიდებთ შარდის ბუშტში ბაქტერიების გამრავლებას. გოგონებს უნდა ვასწავლოთ სწორი ჰიგიენის ჩვევები: ასაკობრივად გათვალისწინებული დასაბანი საშუალებებით აბაზანის მიღება, წინა მხრიდან უკანა მხრივი მიმართულებით. ხშირად უნდა მოხდეს საცვლების შეცვლა, განსაკუთრებით თუ ის სველია ან გამოყენებულია საცურაო აუზში/მდინარეში/ ზღვაზე. რეკომენდებულია სითხეებით დატვირთვა - წყლის რეგულარული მიღება ასევე გვეხმარება დაავადების პრევენციაში.

- როდის უნდა მივმართოთ სპეციალისტს?

- დაუყოვნებლივ მიმართეთ ექიმს, თუ თქვენს შვილს აქვს ცხელება, რომლის ზუსტი მიზეზი უცნობია და დამატებით ქვემოთ ჩამოთვლილთაგან რომელიმე ჩივილი: მუცლის და/ან წელის ტკივილი, სისხლისნი ან მუქი შეფერილობის ცუდი სუნის მქონე შარდი, უმადობა, შეუპოვარი ღებინება ან უჩვეულოდ გაღიზიანებულია. ასევე აუცილებელია სპეციალისტის ჩართულობა და დამატებითი შეფასება მორეციდივე ან ატიპიური გამომწვევით გამოწვეული ცისტიტის შემთხვევაში, ანტიმიკრობული თერაპიის უეფექტობის შემთხვევაში. მკურნალობის ტაქტიკა გაცემული რეკომენდაციები და სამომავლო მართვა ინდივიდუალურია და დამოკიდებულია პაციენტის ჩივილებსა და არსებულ ლაბორატორიულ-ინსტრუმენტულ მონაცემებზე შესაბამისად, აუცილებლად საჭიროებს სპეციალისტის ჩართულობას.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური