Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

,,დიასახლისი, რომელიც საკვებთან მიახლოებისას იბანდა ხელს, ამ პერიოდში დაიბანს არა 10-ჯერ, არამედ 20-ჯერ, ეს არის ნორმაა'' - ფსიქიატრი ნინო ოკრიბელაშვილი იზოლაციით გამოწვეული ფსიქიკური პრობლემების შესახებ

ფსიქიატრი ნინო ოკრიბელაშვილი გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ იმ მნიშვნელოვან ფსიქიკურ პრობლემებზე საუბრობს, რომლებიც ადამიანებს იზოლაციაში ყოფნის დროს შეექმნათ:

„მინდა ავღნიშნო, რომ შფოთვა არ არის ავადმყოფობა, შფოთვა არის ნორმალური ცხოველმყოფელობის აუცილებელი ატრიბუტი. თუ არა შფოთვა, ჩვენ ვერასდროს მოვახდენთ სწორ და კარგ ადაპტაციას გარკვეულ მოვლენებთან. პათოლოგიური შფოთვის დროს შფოთვის რაციონალური საფუძველი არ მაქვს, ან მაქვს და მასზე ზედმეტ რეაქციას ვავლენ. მახსოვს, სტუდენტებისთვის მიმიცია ასეთი მაგალითი: როდესაც თქვენ გაურბიხართ ვეფხვს და გაქვთ განცდა, რომ გაკანკალებთ, გეშინიათ, ან პირიქით, ხევდებით ერთ ადგილას, ეს თავდაცვის ნორმალური რეაქციაა, რომელმაც გადაგვარჩინა. როდესაც ვეფხვს ვერ ვხედავ, მაგრამ ვარ ძალიან ემოციურად განწყობილი იმ ობიექტის ან მოვლენის მიმართ, რომელიც ჯერ არ მოსულა ჩემთან, ვავლენ გადაჭარბებულ შფოთვას. მაგ. ტელევიზორიდან გეუბნებიან, რომ არსებობს ასეთი ფენომენი, მაგრამ მაშინვე გაძლევენ ანკესს, გეუბნებიან, რომ თევზი უნდა დაიჭირო, ამისთვის აუცილებელია ხელების დაბანა, დისტანცირება, ინტერპერსონალური ურთიერთობების შეზღუდვა, თუმცა ეს არ ეხება ოჯახის წევრებს. გვეუბნებიან, რომ ასაკოვან ადამიანებს განსაკუთრებული მოფრთხილება სჭირდებათ, მაგრამ ამას ვერ ვიცავთ. ეს არის სწორედ ის გადაჭარბებული შფოთვა, რომელიც მოსახლეობის ორივე ჯგუფს, როგორც ფსიქიკურად ჯანმრთელ, ასევე ფსიქიკური აშლილობის პრობლემის მქონე ადამიანებს აწუხებთ.“

ნინო ოკრიბელაშვილი აკვიატებულ მდგომარეობათა ნევროზის შესახებაც საუბრობს, რომელიც პანდემიის პირობებში ადამიანებს განსაკუთრებით აწუხებთ:

„კიდევ ერთი პრობლემა არის აკვიატებულ მგომარეობათა ნევროზი, როდესაც ერთი რომელიმე აზრი აგვეკვიატება, რომ აუცილებლად ცუდი რამ მოხდება, რომ აუცილებლად ხელი თუ არ დავიბანე რაღაც მოხდება და ა.შ. აქაც არის განსხვავება. მაგ. დიასახლისი, რომელიც საკვებთან მიახლოებისას იბანდა ხელს, ამ პერიოდში დაიბანს არა 10-ჯერ, არამედ 20-ჯერ, ეს არის ნორმა. თუ ადამიანი 100-ჯერ იბანდა ხელს, თუ ხელები დაწყლულებული ჰქონა დასნებოვნების შიშიდან გამომდინარე, ამ შემთხვევაში ეს ადამიანი ხელს დაიბანს 150-ჯერ, 200-ჯერ. ეს არის მდგომარეობის გამწვავება.“

ქალბატონი ნინო შეთქმულების თეორიების პოპულარობასაც გამოეხმაურა:

„ალბათ, ეს ინტელექტუალიზაციის ერთ-ერთი მცდელობაა. მცდელობა იმისა, რომ ადამიანმა თავისი დამოკიდებულება გამოიმუშაოს ამ პროცესის მიმართ. გარკვეულწილად ეს არის ასევე ამრიდებლობაც. ადამიანს სურს თავიდან აიცილოს შფოთვა და შიში, ამიტომ ამბობს, რომ ეს ადამიანის ბრალი კი არ არის, არამედ რაღაც ორგანიზაციების და ა.შ.“

წაიკითხეთ სრულად