დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
თავის ტვინის სრულყოფილი კვლევა ყველაზე მძლავრი მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფით ,,ნიუ ჰოსპიტალსშია’’ ხელმისაწვდომი
,,ნიუ ჰოსპიტალსში’’ 3 ტესლა სიმძლავრის ულტრათანამედროვე მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფის საშუალებით დროის მოკლე მონაკვეთში ტარდება თავის, ზურგის ტვინისა და ხერხემლის სვეტის დეტალური კვლევა, როგორც სტრუქტურული, ასევე ფუნქციური.
ამ თემაზე უფრო დეტალურად MomsEdu.ge-ს ნიუ ჰოსპიტალსის რადიოლოგი მაია გაგუა ესაუბრა.
რა უპირატესობები და მახასიათებლები აქვს 3 ტესლა სიმძლავრის ულტრათანამედროვე მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფს?
მაია გაგუა: „თუ შევადარებთ სხვა ტომოგრაფებს, აღნიშნული ტომოგრაფით კვლევა ბევრად უფრო კომფორტულია პაციენტებისთვის და პროგრამული თვალსაზრისით მეტად უზრუნველყოფილია, აქვს ახალი რეჟიმები, რაც ძალიან გვეხმარება სხვადასხვა დაავადების ადრეულ დიაგნოსტირებასა და წარმონაქმნების დროულ აღმოჩენაში, როცა მათი ზომა ჯერ კიდევ რამდენიმე მილიმეტრია.
პედიატრიულ პოპულაციაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია აღნიშნული აპარატით კვლევების ჩატარება, რადგან უფრო სწრაფი და ინფორმატიულია სხვა ტომოგრამებთან შედარებით. 6 წლამდე ასაკის ბავშვების გამოკვლევა ხდება დაძინებით, რომელიც გრძელდება მაქსიმუმ 20-30 წუთი, კვლევის დასრულებისთანავე ბავშვი იღვიძებს და 1-საათიანი ანესთეზიოლოგის მეთვალყურეობის შემდეგ მიდის სახლში“.
ულტრათანამედროვე მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის საშუალებით შესაძლებელია სხვადასხვა დაავადების დიაგნოსტირება, მათშორის ნევროლოგიური დაავადებების. ხაზგასასმელია, რომაღნიშნული მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფის საშუალებით საკმაოდ გამარტივებულია ნევროლოგიური დაავადებების დიაგნოსტირება.
მაია გაგუა: „დიახ, ულტრათანამედროვე მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფი საშუალებას გვაძლევს დროის მოკლე მონაკვეთში მივიღოთ უმაღლესი ვიზუალიზაციის მქონე გამოსახულება, შევისწავლოთ თავის ტვინის სისხლძარღვები არაინვაზიურად - უკონტრასტოდ, სპეციალური რეჟიმების საშუალებით განვსაზღვროთ თავის ტვინის პერფუზია სხვადასხვა დაავადების დროს, შევისწავლოთ სხვადასხვა მეტაბოლიტი სხვადასხვა დაავადების დროს, რაც აუმჯობესებს დიაგნოსტიკას და მკვეთრად ამცირებს დიფერენციულ დიაგნოსტიკას. ნეიროქირურგებისთვის ძალიან ინფორმატიულია პრეოპერაციული დაგეგმარებისთვის და ოპერაციის მასშტაბის განსაზღვრისთვის, რათა თავიდან ავირიდოთ პოსტოპერაციული ნევროლოგიური დეფიციტი და გართულებები“.
როგორც აღნიშნეთ, ნევროლოგიური დაავადებების კვლევის პროცესი გამარტივებულია, რა დრო სჭირდება და რამდენად კომფორტულად გრძნობს თავს კვლევისას პაციენტი?
მაია გაგუა: „ახალი აპარატით კვლევის პროცედურა უფრო სწრაფია და გრძელდება 15-დან 30-წუთამდე. ნაკლები ხმაურია, პაციენტს შეუძლია კვლევის განმავლობაში სასურველი მუსიკის მოსმენა. აბსოლუტურად უსაფრთხოა ბავშვებისა და ორსულებისთვის, რადგან ამ გამოკვლევის დროს არ არის რენტგენული გამოსხივება, კვლევა დაფუძნებულია მაგნიტური ველის არსებობაზე, რომელიც საფრთხის შემცველი არ არის“.
ნევროლოგიური დაავადებების კვლევამდე რაიმე სახის მომზადება თუ სჭირდება პაციენტს, რა უნდა გაითვალისწინოს?
მაია გაგუა: „კვლევამდე პაციენტს არანაირი მომზადება არ ესაჭიროება. რაც შეეხება კვებას, არც აქ არის შეზღუდვა საჭირო“.
და ბოლოს, რამდენად მნიშვნელოვანია ზოგადად და კონკრეტულად ნევროლოგიური დაავადებების ადრეული დიაგნოსტირება?
მაია გაგუა: „ადრეული დიაგნოსტირება ნევროლოგიური დაავადების დროს ძალიან მნიშვნელოვანია, ისევე, როგორც სხვა დაავადებების დროს, რათა თავიდან ავიცილოთ შორსწასული შემთხვევები და მინიმუმამდე დავიყვანოთ გართულებები და ინვალიდობის რისკი.
ამ კვლევის ჩატარებას ვურჩევ ყველა ადამიანს. პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია პროფილაქტიკის მიზნით, რათა არაინვაზიურად მოახდინოს თავის ტვინის ანევრიზმის სკრინინგი და თავიდან აიცილოს ის გართულებები, რაც ამ დაავადებას ახასიათებს ანევრიზმის გასკდომის შემთხვევაში; ასევე, აუცილებელია ამ კვლევის ჩატარება ნებისმიერი ნევროლოგიური დეფიციტის მქონე პაციენტებში, როგორიცაა: თავისა და ხერხემლის ტკივილი, კიდურების სისუსტე და დაბუჟება, მეტყველების პრობლემები, გულყრა და ა. შ“.
