Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

10 ოქროს წესი ბავშვის ჯანსაღი ძილისთვის - ევგენი კომაროვსკი

10 ოქროს წესი ბავშვის ჯანსაღი ძილისთვის - ევგენი კომაროვსკი

ცნობილმა პედიატრმა ევგენი კომაროვსკიმ სოციალურ ქსელში ბავშვის ჯანსაღი ძილისთვის აუცილებელი წესების ნუსხა გამოაქვეყნა. აღნიშნული წესების დახმარებით მშობლებს შვილების ძილის რეჟიმის მოწესრიგება მნიშვნელოვნად გაუადვილდებათ.

1. პრიორიტეტები სწორად განსაზღვრეთ

ოჯახი სრულფასოვანი, ბედნიერი და ძლიერია, როდესაც მშობლებს დღე-ღამეში 8 საათიანი ძილის შესაძლებლობა აქვთ. საკვებსა და სასმელზე, ​სუფთა ჰაერსა და ძილზე მეტად ბავშვს ჯანმრთელი, დასვენებული და ერთმანეთზე შეყვარებული მშობლები ესაჭიროება.

2. ზუსტად განსაზღვრეთ დაძინების დრო

დაბადების დღიდანვე ბავშვისა და ოჯახის ძილის რეჟიმი ერთმანეთს უნდა შეუთავსოთ. ღამის ძილისთვის მზადება ნაადრევად დაიწყეთ. ძილისთვის საკუთარი თავიც და ბავშვიც უნდა მოამზადოთ. განსაზღვრეთ დრო, როდესაც ბავშვმა უნდა დაიძინოს. ეს დრო თქვენთვისაც კომფორტული და მისაღები უნდა იყოს. დადგენილ რეჟიმს ბოლომდე უერთგულეთ.

3. გადაწყვიტეთ სად და ვისთან ერთად დაიძინებს ბავშვი

ამ შემთხვევაში სამი შესაძლებლობა განიხილება:

  • ბავშვის საწოლი მშობლების საძინებელშია - განსაკუთრებით გამოსადეგია წლამდე ასაკის ბავშვებთან და დასაშვებია სამ წლამდე ასაკის პატარებთან.
  • ბავშვის საწოლი მის საძინებელშია - იდეალურია ერთ წელზე მეტი ასაკის ბავშვებისთვის.
  • ბავშვს მშობლების საწოლში სძინავს - პედიატრების დიდი ნაწილი აღნიშნულ პრაქტიკას არ იზიარებს, რადგან ბავშვის ჯანსაღ ძილთან მას არაფერი აქვს საერთო.​

4. ბავშვის გამოღვიძება არ უნდა გაშინებდეთ

თუ გსურთ, რომ ბავშვმა ღამით კარგად დაიძინოს,​ დღისით ზედმეტი ძილის უფლებას ნუ მისცემთ. სამ თვემდე ასაკში ბავშვს დღის განმავლობაში საშუალოდ 16-20 საათი უნდა ეძინოს, ექვსი თვის ბავშვს - 14,5 საათი, 12 თვის პატარას - 13,5 საათი. 2 წლის ბავშვისთვის ნორმად ითვლება დღე-ღამეში 12 საათი ძილი, 4 წლის ასაკისთვის ნორმაა 11, 5 საათი. 6 წლის ბავშვს საშუალოდ 9,5 საათი უნდა ეძინოს, ხოლო 12 წლის ასაკიდან ნორმად ითვლება 8,5 საათიანი ძილი. როდესაც ვიცით, რომ ექვსი თვის ბავშვს დღეში 14, 5 საათი უნდა ეძინოს, ღამით 8 საათიანი მშვიდი ძილისთვის აუცილებელია, რომ მას დღეში 6,5 საათამდე ეძინოს. თუ ჩვილს საშუალებას მისცემთ დღისით 9 საათის განმავლობაში ეძინოს, ღამით ის 8 საათს ძილს აღარ დაუთმობს. სწორედ ამიტომ, ბავშვის გამოღვიძებას ნუ შეუშინდებით.

5. მოაწესრიგეთ კვების რეჟიმი

ჩვილი პირველი თვის განმავლობაში ღამით 1-2-ჯერ იკვებება, ​3-6- თვის ასაკის ბავშვს ღამით ერთჯერადად გამოკვებაც დააკმაყოფილებს. ექვსი თვის ასაკიდან ჩვილს ღამით კვება არ სჭირდება. ბავშვს ღამის განმავლობაში შესაძლოა ხელით ტარება, რწევა, სიმღერის მოსმენა და სხვა სახის გასართობი მოუნდეს. შესაძლებელია, მისი მოთხოვნები უფრო გახშირდეს და გაიზარდოს იმის მიხედვით, რამდენად კმაყოფილდება მისი მოთხოვნები. თუ თქვენ მიგაჩნიათ, რომ ღამის საათებში ბავშვის რწევა, ხელით ტარება და პარალელურ რეჟიმში სიმღერა ნორმალურია, როდესაც დილით სამსახურში უნდა წახვიდეთ, შეგიძლიათ ასე მოიქცეთ. ამასთან გახსოვდეთ, რომ თუ ასე მოიქცევით, ბავშვის ჯანსაღ ძილს უნდა დაემშვიდობოთ. გირჩევთ, გართობისა და თამაშის წესები ერთხელ და სამუდამოდ მკაცრად განსაზღვროთ. ბავშვი საღამოს მსუბუქად გამოკვებეთ. მომდევნო კვებაზე (იგულისხმება ძილის წინ კვება) ის კარგად დაანაყრეთ. როდესაც ბავშვი გამოიღვიძებს და ტირის, აუცილებელი არ არის, რომ მაშინვე საკვები შესთავაზოთ. ტირილს შიმშილის გარდა ბევრი სხვა მიზეზი აქვს. ჭარბი კვება ტკივილისა და ტირილის გამომწვევი ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია.

6. დღე სასიამოვნოდ გაატარეთ

აქტიური ცხოვრებით იცხოვრეთ,​ ისეირნეთ, სუფთა ჰაერზე იძინეთ, ბავშვს აქტიური თამაშისა და სამყაროს შემეცნების შესაძლებლობა მიეცით. ფიზიკური დატვირთვა, რომელიც ექსტრემალური არ არის, ბავშვის ძილს ძალიან რგებს. საღამოს საათებში ბავშვი ემოციურად არ უნდა დაიტვირთოს. მშვიდი თამაშები, კეთილი ზღაპრების კითხვა, დედის სასიამოვნო სიმღერა - რა შეიძლება იყოს უფრო უკეთესი ღამის ძილისთვის მოსამზადებლად?!

7. საძინებელში ჰაერის ტემპერატურა დაარეგულირეთ

სუფთა, გრილი ჰაერი ძილისთვის აუცილებლობას წარმოადგენს. ოთახის განიავება, სველი წესით დალაგება, ჰაერის დამატენიანებლების გამოყენება, ტემპერატურის შემოწმება - ეს ყოველივე ბავშვის ჯანსაღი ძილის ხელშემწყობი ფაქტორებია. თუ ბავშვს იმავე ოთახში სძინავს, სადაც მთელ დღეს ატარებს, ტემპერატურა 18-20 გრადუსი უნდა იყოს. თუ პატარას ცალკე საძინებელი აქვს, ტემპერატურა 16-18 გრადუსამდე უნდა მერყეობდეს. ჰაერის ტენიანობა 50-70 %-ს უნდა უტოლდებოდეს.

8. ბანაობა ბავშვს კარგად ჩაძინებაში დაეხმარება

საღამოს საათებში ​ბანაობა პატარას ფიზიკურადაც დაღლის და მადასაც გაუძლიერებს. გემრიელად დანაყრების შემდეგ კი მას სასიამოვნოდ ჩაეძინება. ბანაობამდე გიმნასტიკა ან მასაჟი, ხოლო ბანაობის შემდეგ თბილი ტანსაცმელი ბანაობის ეფექტს კიდევ უფრო აძლიერებს.

9. საწოლი სათანადოდ მოამზადეთ

ორ წლამდე ასაკის ბავშვებთან ბალიში არ დაგჭირდებათ. ორი წლის შემდეგ ბალიშის გამოყენება მისაღებია. შეარჩიეთ ნატურალური ქსოვილის თეთრეული. თეთრეულის გარეცხვის დროს გამოიყენეთ სპეციალურად ბავშვისთვის განკუთვნილი სარეცხი საშუალებები.

10. გამოიყენეთ ხარისხიანი საბავშვო საფენები

ერთჯერადი საბავშვო საფენები ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტიანი გამოგონებაა. მისი დახმარებით ბავშვისა და მისი გარშემომყოფების ძილის ხარისხი მნიშვნელოვნად უმჯობესდება. ხარისხიანი საბავშვო საფენის გამოყენება ​10 ოქროს წესს შორის ყველაზე მარტივად შესრულებადია. საბავშვო საფენი აუცილებლად მოსახერხებელი, საიმედო, ეფექტიანი და უსაფრთხო უნდა იყოს.

​წყარო

წაიკითხეთ სრულად