Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ასეთი მშობლები სკოლას არ უყვარს, შეიძლება თქვან: მოვიდა ეს ინტრიგანი და დაიწყებს რაღაცებს,“ - ფსიქოლოგი ზურაბ მხეიძე

„ასეთი მშობლები სკოლას არ უყვარს, შეიძლება თქვან: მოვიდა ეს ინტრიგანი და დაიწყებს რაღაცებს,“ - ფსიქოლოგი ზურაბ მხეიძე

ფსიქოლოგმა ზურაბ მხეიძემ სკოლასთან დამოკიდებულების მიხედვით მშობლის სამი ტიპის შესახებ ისაუბრა და მათი მახასიათებლები აღწერა:

„პირველ რიგში, შევეხოთ მშობლის გარკვეულ ტიპებს. კონტროლის მიხედვით ასე იყოფა: პირველი, ​მშობელი სრულად აკონტროლებს სკოლას, არ აკონტროლებს შვილს. მეორე ვარიანტია, რომ სრულად აკონტროლებს შვილს, არ აკონტროლებს სკოლას. მესამე ვარიანტია, რომ არც შვილს არ აკონტროლებს და არც სკოლას. ასეთ მშობელს ეხვეწებიან ხოლმე, იქნებ ნიშანი მაინც გაიგო და ჟურნალში ჩაიხედო. მშობელს მიშვებული აქვს ეს პროცესი.“

ზურაბ მხეიძის თქმით, მშობელი, რომელიც სკოლას აკონტროლებს, სასწავლო დაწესებულებაში არ უყვართ:

„თუ არის მშობელი, რომელიც სულ სკოლას აკონტროლებს, ყველაფერზე პრეტენზია აქვს: აგურზე, საპირფარეშოს სუნზე, თუ მისი შვილი არ სწავლობს ან ვერ სწავლობს, მთლიან პასუხისმგებლობას აკისრებს სკოლის მხარეს. ასეთი მშობლები სკოლას თვითონ არ უყვარს ხოლმე. შეიძლება ხშირად ასეთ მშობელზე თქვან: მოვიდა ეს ინტრიგანი და დაიწყებს რაღაცებს...“

ზურაბ მხეიძემ აღნიშნა, რომ შვილის მუდმივი კონტროლი და სკოლის მიმართ ლოიალური დამოკიდებულება ბავშვს უსამართლობის განცდას უჩენს:

„მეორე მომენტი, როდესაც შვილს აკონტროლებს მუდმივად და სკოლა უკონტროლოდ რჩება მშობელს, შვილია დამნაშავე ყველაფერში. ასეთ შემთხვევაში ცუდ შედეგს ვღებულობთ ბავშვთან ურთიერთობაში, იმიტომ, რომ შეიძლება გავაჩინოთ არასამართლიანობის კომპონენტი. შეიძლება სკოლა იყოს არასწორი და მე მაინც ჩემს შვილთან ვარჩევდე ურთიერთობებს. ეს ბავშვზე იმოქმედებს.“

„კიდევ ერთი სიტუაციაა, რომლითაც სკოლა სარგებლობს.​ ბავშვები დღის დიდ ნაწილს ატარებენ სკოლაში. ზოგიერთ მშობელს განცდა რჩება, რომ ეს ბავშვები მძევლები არიან ვიღაცების ხელში. მშობლებმა იციან, რომ მათ მიერ სკოლის კრიტიკული შეფასება, შესაძლოა, აისახოს შემდეგ ომში ბავშვთან ურთიერთობაში. ამ მხრივ მე ვუფრთხილდები, რომ სკოლაში მასწავლებელი არ გაბრაზდეს, არ ეწყინოს, დირექტორს არ ეწყინოს,“ - აღნიშნა ზურაბ მხეიძემ.

წყარო:​ „მშობლები განათლებისთვის“

წაიკითხეთ სრულად