Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ემოციურად პირველი დღეები რთულია, მაგრამ როგორც კი თვალებს ახელს, საოცარი შეგრძნება გვეუფლება,“- ილო ბეროშვილი და ანი ბებია მშობლობის გამოცდილებაზე

ანი ბებია და ილო ბეროშვილი გადაცემაში „შენი დილა“ მშობლობის გამოცდილების შესახებ საუბრობენ. ილო ბეროშვილი ჯერის დაბადების წუთებს იხსენებს:

„ჯერი დაიბადა ხუთ ივლისს, დილის ხუთი საათი იყო, მგონი. ანიმ ძალიან იყოჩაღა. უკვე სადღაც 12 საათზე სამყაროს მოევლინა ჯერი ბეროშვილი. მე დავესწარი მშობიარობას და რატომ ამბობენ ქალებზე, რომ სუსტი სქესიაო, ჩემამდე არ დადის. მამაკაცი, ჩემი აზრით, ამას ვერ გადაიტანს. ემოციურად პირველი დღეები რთულია, ახალშობილს რაღაცები აწუხებს, მაგრამ როგორც კი თვალებს ახელს და ჩვენთან კონტაქტი აქვს, საოცარი შეგრძნება გვეუფლება.“

ანი ბებიას თქმით, ჯერი უკვე საკუთარ ხასიათს ავლენს:

„ჭამის შემდეგ იღიმის, ერთი-ორჯერ ხმითაც გაიცინა. მაშინ მივხვდი, რომ ეს ყველაფერი ძალიან მაგარია. ჯერის ჩემნაირი ხასიათი აქვს, ჯიუტი. უკვე ავლენს თავის ხასიათებს. გულზე თუ არ არის მოწეპებული ისე არ იძინებს. ჯერის რომ ვუყურებ, მიჭირს იმის გააზრება, რომ ცხრა თვე მუცელში მყავდა. ორსულობის პერიოდში ვერ ვიაზრებდი, რომ ადამიანი გიზის მუცელში, შენი ნაწილია.“

ილო ბეროშვილი აღნიშნავს, რომ ბავშვის დაბადება ადამიანის ცხოვრებაში ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენაა:

„ახალი რიტმი გვაქვს ცხოვრებაში. დილის გადაცემაში ჯერი ხშირად გამოჩნდება. მგონი, ბავშვის პირველი სიტყვა იქნება „მთავარი“ და „მამა.“ მე ძალიან ვამსგავსებ ანის, თვალის მოყვანილობა ანისი აქვს, პირიც, მოკლედ რომ ვთქვა, ანია. ბავშვის დაბადება ჯერ ბოლომდე გაცნობიერებული არ მაქვს. ადამიანის ცხოვრებაში ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი ეს არის. ამის გააზრება ძალიან რთულია, მით უმეტეს, როდესაც ბევრი საორგანიზაციო საკითხია მოსაგვარებელი. ტვინით ვერ ვხვდებით რა ხდება, ამ ყველაფერს ემოციებით ვაცნობიერებთ. იმედი მაქვს, ჩემგან არ გამოყვება ის, რომ მთელი ცხოვრება ვეძებდი, რა არის ჩემი. სხვადასხვა სფეროებს ძალიან მალე მივატოვებდი ხოლმე. ფეხბურთზე დღემდე გული მწყდება. შეიძლება, მსახიობობა მოუნდეს ჯერის. დედა მსახიობია, მამაც ამ სფეროშია. ჩვენ მას არ გადავუწყვიტავთ, მან უნდა იპოვოს თავისი საყვარელი საქმიანობა.“

„არ მინდა ბავშვს ჩემი რაღაცები მოვახვიო თავს, მთავარია, განათლება მივცე. თავად უნდა აირჩიოს რა უნდა. ერთადერთი რაც მინდა, არის ის, რომ დიდხანს არ შევჭრა თმა და გრძელი თმები ჰქონდეს. ბავშვს რომ ვუყურებ, ბავშვზე მეტად ჩემი თავი მგონია უსუსური, ყველაფრის მეშინია, ძალიან დავპატარავდი. არ ვიცი, როგორი დედა ვიქნები, ალბათ, ძალიან ფეთიანი. ძალიან დიდი მადლობა მინდა ვუთხრა ყველას მოლოცვისთვის, ამდენი სიყვარულის, სითბოსა და სიკეთისთვის,“ - აღნიშნავს ანი ბებია. 

წაიკითხეთ სრულად