Baby Bag

„საიდან მოდის რთული ქცევა? როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია,“ - ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე

ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე ბავშვის რთული ქცევის გამომწვევ მიზეზებზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ რთულ ქცევას რამდენიმე სხვადასხვა მიზეზი აქვს:

„მინდა შევეხო რთულ ქცევას, რაზეც ხშირად ვსაუბრობთ. ბავშვის ქცევა, რა თქმა უნდა, პირდაპირ კავშირშია აღზრდასთან. როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია. განსაკუთრებით კარგად ჩანს ეს, როდესაც ბავშვს ოთხი წელი მკაცრი პედაგოგი ჰყავს, შემდეგ გადადის მეხუთე კლასში და იქ სხვადასხვა მასწავლებელი შემოდის, ზოგი მკაცრია, ზოგი ნაკლებად, აქ უკვე ბავშვი გამოუშვებს იმ დაგროვილ ენერგიას, რომელიც კარგად ეჭირა პედაგოგს. რის ფასად და როგორ ეჭირა, ეს უკვე სხვა საკითხია. ხშირ შემთხვევაში ეს დაგროვილი ენერგია არის დესტრუქციული, აგრესიული, ამას ასაკობრივი კრიზისებიც მოჰყვება. საიდან მოდის ე.წ. რთული ქცევა? ერთი მიზეზი არის დაგროვილი ენერგია, რომელსაც არ მიეცა შესაძლებლობა სადღაც რეალიზებულიყო, მეორე - დასწავლა, ვიღაც იქცევა ასე და მეც ასე უნდა მოვიქცე. რთული ქცევა, შესაძლოა, ოჯახშიც იყოს დასწავლილი, მაგ. ბილწსიტყვაობა. ამით ბავშვი იქცევს ყურადღებას. ყურადღება ძალიან მნიშვნელოვანია. ადამიანის იგნორი იმდენად მტკივნეულია, რომ ადამიანი ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ ყურადღება დაიბრუნოს.“

ნინო ბუაძის თქმით, ქცევა კონტექსტის მიხედვით, შესაძლოა რთულიც იყოს და ტიპიურიც:

„რთული ქცევა, შეიძლება, იყოს აბსოლუტურად ტიპიური ქცევა, უბრალოდ არ იყოს შესაბამის გარემოში. მაგ. ბავშვმა რომ გაკვეთილზე ტელეფონი ამოიღოს და მულტფილმს უყუროს, ესეც რთული ქცევაა. სხვა გარემოში ეს არ იქნებოდა რთული ქცევა. ყველა ქცევას, რომელსაც ბავშვი გვთავაზობს, გარკვეული წინაპირობა აქვს. ქცევა ეს არის შედეგი, რომელიც მივიღეთ. ამ შედეგს აქვს წინა ეტაპები. შესაძლოა, ქცევას ჰყავდეს მაპროვოცირებელი. ბავშვი რთულ ქცევას ავლენდეს იმ მაყურებელთან, რომელიც მისთვის მნიშვნელოვანია. შესაძლოა, ის არ იქცეოდეს რთულად დედასთან, მაგრამ ამას აკეთებდეს ბებიასთან. რთულ ქცევას აქვს სხვადასხვა მიზანი, შესაძლოა, ეს იყოს ყურადღება, სათამაშოს დაბრუნება და ა.შ. შესაძლოა, მიზეზი იყოს ისიც, რომ ბავშვმა არ იცის სხვა ალტერნატივა, თუ როგორ მოიქცეს. ის ამბობს ცუდ სიტყვებს და იბრუნებს სასურველ ნივთს, მაგრამ არ იცის ალტერნატივა, თუ როგორ დაიბრუნოს ნივთი სხვანაირად.“

ნინო ბუაძე ბავშვის ფიზიკური დასჯის ნეგატიურ ასპექტებს გამოყოფს და აცხადებს,რომ დასჯით ბავშვი ვერაფერს სწავლობს:

„როგორც წესი, რთულ ქცევას მოჰყვება ხოლმე დასჯა. რატომ არ უნდა დავსაჯოთ ბავშვი? რატომ არ ვცემთ ან წამოვარტყამთ ხოლმე ბავშვს? რატომ უნდა წამოვარტყა ბავშვს, როდესაც ცუდი სიტყვა მითხრა, ან თქვა სადღაც ისეთ გარემოში, სადაც მე შემრცხვა? შეიგინა, წამოვარტყი და ის იგივენაირად აღარ მოიქცევა, მაგრამ რატომ არ ვაკეთებ ამას? ის დაისწავლის ამ ქცევას და მის მიმართ ცუდ ქცევაზე მსგავსი პასუხი ექნება. როდესაც ბავშვს ვსჯი, წამოვარტყამ, მას ვაგრძნობინებ ჩემს უპირატესობას, ვამცირებ, მასში აგრესიას ვბადებ და მას სურვილი აქვს, როდესღაც სამაგიერო გადამიხადოს. ის ქცევაზე კი არ ფიქრობს, თუ რა დააშავა, იმ აგრესიაზეა ორიენტირებული, რომელიც მასში დაგროვდა.“

„ავტორიტარული სტილის მშობლები ხშირ შემთხვევაში ფიქრობენ, რომ ცემა გამართლებულია. ისინი ხშირად ამბობენ: „მართალი იყო დედა, რომ მცემდა და ისე მატარებდა მუსიკაზე, სხვანაირად მე ვერ ვისწავლიდი მუსიკას, ამიტომ მეც ასე უნდა მოვიქცე.“ ბავშვს ამ დროს ძალიან ბევრი აგრესია უგროვდება და მისგან გათავისუფლებას ცდილობს. აგრესიის ცნობილი ფოტო არსებობს, ხელმძღვანელი რომ ქვეშემრდომს ეჩხუბება, მეუღლე ბავშვს, ბავშვი ძაღლს. აგრესია არსად იკარგება, ის ერთი ადამიანიდან მეორეზე გადადის. ბავშვი ვერ იგებს, რა უნდა გააკეთოს. მან არ იცის, თუ არ შეიგინა, რა უნდა ქნას ამ დროს. ცემა და გამოხატული აგრესია იმ მომენტში მყისიერად შეწყვეტილი რთული ქცევაა და არა ის, რომ ბავშვმა ისწავლოს ალტერნატივა. ბავშვმა რომ მიუღებელი ქცევა განახორციელა, მშობელმა თუ არ იმსჯელა მასთან ერთად ამაზე, თუ მან ბავშვს არ მიაწოდა ქმედების სწორი ფორმა, ის ვერაფერს ისწავლის, გარდა იმისა, რომ მიიღებს შიშს. ერთადერთი რასაც ბავშვი სწავლობს არის ის, რომ როდესაც მას ვინმე ცუდად მოექცევა, მანაც უნდა დაარტყას,“ - აღნიშნავს ნინო ბუაძე.

წყარო: ​აზროვნების აკადემია 

არ დაგავიწყდეთ !!!

დაემატეთ ჯგუფში საბავშვო რეცეპტები

შეიძლება დაინტერესდეთ

ფსიქოლოგის 7 რჩევა გადაღლილ დედებს

ფსიქოლოგის 7 რჩევა გადაღლილ დედებს

დედებს ხშირად უჭირთ იმის აღიარება, რომ ​ისინი ძალიან იღლებიან. გამუდმებული სტრესის ქვეშ ყოფნა, ბავშვების ხმაური, უწესრიგობა, საოჯახო საქმეები და საკუთარი თავის სრულად დავიწყება ქალბატონების ფსიქიკას უდიდეს ზიანს აყენებს. თუ გრძნობთ, რომ ენერგია გეცლებათ და ​ემოციურად გადაიწვით, ყურადღებით გაეცანით ჩვენს სტატიას. ჩვენ ბავშვის მოვლის წესებზე არ გესაუბრებით. ამჯერად ფსიქოლოგის რჩევებს გაგაცნობთ, რომელთა დახმარებით საკუთარი თავისთვის დროის გამონახვას და ემოციური სტაბილურობის აღდგენას შეძლებთ.

1. პრობლემის იდენტიფიცირება მნიშვნელოვანია

ბავშვის დაბადებისთანავე მშობლები გრძნობენ, რომ ისინი საკუთარ თავს აღარ ეკუთვნიან. წარმოიდგინეთ, რომ შხაპის მისაღებად შეხვედით, ამ დროს ბავშვმა გაიღვიძა და ტირილი დაიწყო. თითქოს ამაში ტრაგიკული არაფერია, მაგრამ როდესაც მსგავსი შემთხვევები ყოველდღიურად მეორდება, თქვენ იღლებით. დროთა განმავლობაში თქვენ ნერვების მოთოკვა გიჭირთ, გრძნობთ, რომ არაფერი გამოგდით, ბავშვს კი ყოველწამიერად სჭირდებით. ამ ყოველივეს დანაშაულის განცდაც ემატება. თქვენ ფიქრობთ, რომ ცუდი დედა ხართ. გარშემომყოფებს თქვენი არ ესმით. თქვენ ხომ სარეცხის მანქანა და ბავშვის საფენები გაქვთ, წლების წინ კი დედებს მსგავსი ფუფუნების საგნები არ ჰქონდათ. ნერვული სისტემა ისევე შეიძლება დაავადდეს, როგორც სხვა ორგანოები. ქრონიკული დაღლილობა ემოციურ გადაწვას იწვევს. შესაძლოა, თქვენ წვრილმანებზე ღიზიანდებოდეთ ან აპათია დაგეუფლოთ. მართალია, არ არსებობს ძალების აღდგენის უნივერსალური მეთოდი, მაგრამ კონკრეტული მიმართულებებით ბრძოლა შეგიძლიათ.

2. ემოციები მოთოკეთ და თავი ხელში აიყვანეთ

როგორც წესი, დედები მზად არიან გარშემომყოფების დასახმარებლად, მაგრამ საკუთარი თავისთვის ვერასდროს იცლიან. ​ისინი ემოციური აფეთქების შემდეგ თავს დამნაშავედ გრძნობენ და იტანჯებიან. უკეთესობისკენ სვლა მხოლოდ სულიერი ძალების მობილიზებით და საკუთარი თავისადმი რწმენის დაბრუნებით არის შესაძლებელი. ბრაზი თუ გიპყრობთ, საკუთარი თავის დადანაშაულებას ნუ დაიწყებთ, თქვენს ემოციებს მოუსმინეთ და საკუთარი თავისადმი თანაგრძნობა გამოიჩინეთ. დაფიქრდით, რის გაკეთებას ისურვებდით თავის დასამშვიდებლად, რა დაგეხმარებოდათ განწყობის გამოკეთებაში. გახსოვდეთ, რომ ოჯახის წევრებზე ზრუნვა საკუთარ თავზე ზრუნვით იწყება. თქვენ სხვებს ვერ გაუნაწილებთ ენერგიას, თუ ძალაგამოცლილი ხართ.

3. ყურადღება საკუთარ თავზე გადაიტანეთ

ჩვილობის ასაკის შემდეგ აუცილებელი არ არის, რომ საკუთარ საჭიროებებზე ყოველთვის უარი თქვათ და მთელი დრო ბავშვს დაუთმოთ. თქვენ უფლება გაქვთ სახლიდან გახვიდეთ და საქმეები მოაგვაროთ, ბავშვს კი უფლება აქვს ამის გამო გაბრაზდეს. თქვენ უფლება გაქვთ კიდევ იყოლიოთ შვილები, პირველ შვილს კი უფლება აქვს მათზე იეჭვიანოს. თქვენ უფლება გაქვთ შეიცვალოთ საცხოვრებელი ადგილი, ბავშვს კი უფლება აქვს ენატრებოდეს ძველი სახლი. ბავშვს საკუთარი თავის გაცნობის უფლება უნდა მისცეთ. მას დამოუკიდებლობა ესაჭიროება. აუცილებელი არ არის, რომ ყოველთვის და ყველგან მის გვერდით იყოთ. ​საკუთარი ცხოვრება აუცილებლად უნდა გქონდეთ, მშობლობა თქვენი ერთადერთი როლი არ არის.

4. ნუ იოცნებებთ, რომ იდეალური დედა იყოთ, უბრალოდ კარგი დედა იყავით

კვლევებით დგინდება, რომ მშობლები, რომლებიც ცდილობენ ბავშვს ყველაფერი საუკეთესო მისცენ, უფრო სწრაფად იფიტებიან და იღლებიან. იდეალებისკენ სწრაფვა მშობლებს იმდენად ღლის, რომ ისინი ამის გამო ბავშვებს უხეშად ეპყრობიან. სწორედ „იდეალური დედები“ უყვირიან ბავშვებს მაღაზიაში, როდესაც პატარები ტირიან. მათთვის მიუღებელია, რომ ბავშვმა არასასურველი ქცევა გამოავლინოს. საბოლოოდ ის მშობლები იმარჯვებენ, რომლებიც თავიდანვე ნებდებიან და აღიარებენ, რომ ისინი იდეალურები არ არიან. არ არსებობს ბავშვის სწორად აღზრდის უნივერსალური წესი. რაც უნდა გააკეთოთ, შეცდომას აუცილებლად დაუშვებთ. კარგი დედა ყოველთვის ცდილობს გააკეთოს ის, რაც შეუძლია. ის ყველაფერს არ აკონტროლებს და აღიარებს, რომ ხშირად ცდება.

5. თქვენი მოთხოვნები შეამსუბუქეთ

ინსტაგრამის ვარსკვლავ დედებს ზედმეტად ნუ მიბაძავთ. ყურადღებით დააკვირდით თქვენს მოთხოვნებს და სურვილებს. განსაზღვრეთ, კვირაში რამდენჯერ შეძლებთ სახლის დალაგებას, რამდენჯერ მოამზადებთ დღის განმავლობაში საკვებს, რამდენს დახარჯავთ ბავშვის ტანსაცმლის შესაძენად. ეცადეთ, თქვენი მოთხოვნები შეამსუბუქოთ და მხოლოდ ის აკეთოთ, რის გაკეთებასაც მშვიდად შეძლებთ. დედობა მილიონი ბურთით ჟონგლიორობას ჰგავს. ბურთების უმრავლესობა აუცილებლად გაგისხლტებათ ხელიდან. აკეთეთ მხოლოდ ის, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია. მარტო ყველაფერს ვერ გაუმკლავდებით. აუცილებლად ითხოვეთ დახმარება. ამაში სასირცხვილო არაფერია.

6. იპოვეთ ენერგიის წყარო

მშობლები ბავშვის აღზრდაში უდიდეს ძალას და ენერგიას ხარჯავენ. თუ ისინი ძალების აღდგენას ვერ ახერხებენ, საბოლოოდ იფიტებიან. ზოგჯერ ბავშვის გარეშე გადით სახლიდან, გაისეირნეთ, შეიძინეთ საყვარელი ნივთი ან ტანისამოსი. ნუ დაელოდებით სხვებს, შესაძლოა, ისინი ვერასდროს მიხვდნენ, რომ დასვენება გჭირდებათ. თავად მოითხოვეთ დახმარება და საკუთარ თავზე იზრუნეთ. ბედნიერი დედა ბავშვს ახალ სათამაშოზე მეტად სჭირდება. პირველი ბავშვის დაბადება დედის ცხოვრებაში ტორნადოსავითაა. მისი ყოველდღიურობა რადიკალურად იცვლება. თუ გრძნობთ, რომ ნორმალურად ფუნქციონირებას ვეღარ ახერხებთ, დახმარებისთვის ფსიქოლოგს მიმართეთ.

7. ბავშვთან კავშირი არ დაკარგოთ

შესაძლოა, ბავშვობისას, როდესაც იწყენდით ან რაიმე გაწუხებდათ, მშობლები ნოტაციებს გიკითხავდნენ, არ გეხუტებოდნენ და არ გამშვიდებდნენ. თქვენს შვილებს განსხვავებული მაგალითი უნდა მისცეთ. არ აქვს მნიშვნელობა როგორ გრძნობთ თავს და რა გაწუხებთ, ​ბავშვს ყოველთვის უნდა აგრძნობინებთ, რომ მისი გრძნობები თქვენთვისაც საგრძნობია. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ მას აქვს მოწყენის, გაბრაზების, უკმაყოფილების ან შიშის უფლება. ის უნდა გრძნობდეს, რომ მშობელს მისი ესმის და მის გვერდითაა. ბავშვის სრულფასოვანი განვითარებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი სწორედ ის დამოკიდებულებაა, რომელსაც მშობელი მის მიმართ ავლენს.

მომზადებულია​ adme.ru - ს მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

წაიკითხეთ სრულად