Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„თუ ვინმეს მიმართ გაქვს აღტაცება, გიყვარს, გიხარია, პატივს სცემ, არ დააგვიანო, თქვი! თუ ახლა არა, მაშ როდის? არასდროს გადადო ის, რაც შენი გასაკეთებელია,“ - ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუა

„თუ ვინმეს მიმართ გაქვს აღტაცება, გიყვარს, გიხარია, პატივს სცემ, არ დააგვიანო, თქვი! თუ ახლა არა, მაშ როდის? არასდროს გადადო ის, რაც შენი გასაკეთებელია,“ -  ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუა

ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუა გულწრფელობის შესახებ საუბრობს და გვირჩევს, რომ ჩვენი დადებითი ემოციების ან დამოკიდებულებების შესახებ ხმამაღლა ვისაუბროთ, ნეგატიური აზრები კი დაუფიქრებლად არ გავაჟღეროთ:

„მეორე ადამიანზე ხშირად იციან თქმა: „თვითონ ხომ უნდა მიხვდეს?!“ რატომ? თქვი! თუ ვინმეს მიმართ გაქვს აღტაცება, გიყვარს, გიხარია, პატივს სცემ, არ დააგვიანო, თქვი! მე ვიცი ხშირად თქმა, როგორ არ ვეტყვი ადამიანს, რომ მიყვარს, მომწონს, ტაქსის მძღოლისთვის მითქვამს, ნებისმიერი ადამიანისთვის. რატომ დავაგვიანო? იქნებ მე ხვალ აღარც ვიყო და რატომ დავაგვიანო? თუ ცუდი სათქმელი გაქვს, დაყოვნდი, არ თქვა, შეიძლება რაიმე შეიცვალოს. ასეთი ფრაზა მაქვს, რომელსაც ხშირად ვამბობ, ღმერთს ვთხოვ: „ღმერთო, ნუ გამომიყვან ჩემი თავიდან. დამეხმარე, რომ არ მომიწიოს ჩემი თავიდან გამოსვლა, არ შევცდე და არ გამოვიდე ჩემი თავიდან. თუ ნებისმიერი ადამიანი საკუთარ თავში იქნება, ის იქნება უტყუარი, შეუმცდარი. რას ნიშნავს შეუმცდარობა? შეუმცდარი ხომ მხოლოდ ღმერთია. ყოველდღიურობაში რაღაც შეუმცდარობის არეალები გვაქვს, პლიუს-მინუსები, რაღაც ამდენით მეტია, რაღაც ამდენით ნაკლები.“

„ჩვენი შეუმცდარობა ისიც არის, როდესაც მინდა, რომ არ შემეშალოს, როდესაც მინდა, რომ არ შევცდე, ესეც შეუმცდარობაა. სურვილი გაცილებით მნიშვნელოვანია. ცნობილი ეგზისტენციალისტი, მწერალი, ფილოსოფოსი სარტრი ამბობდა: „ადამიანი ის კი არ არის, რაც არის, არამედ ის, რაც უნდა, რომ იყოს.“ გიყვარდეს შენი თავი, უპირველეს ყოვლისა. ებრაული შეგონების მიხედვით, თუ შენი თავი არ გიყვარს, სხვას ვერ შეიყვარებ. თუ სხვა არ შეიყვარე, შენ ვინ შეგიყვარებს?! თუ ახლა არა, მაშ როდის? არასდროს გადადო ის, რაც შენი გასაკეთებელია,“ - აღნიშნავს ნანა ჩაჩუა.

​წყარო

წაიკითხეთ სრულად