Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

რატომ არის ყურსასმენები საშიში მოზარდებისთვის? - ოტორინოლარინგოლოგი მელანო ჯანხოთელი აქტუალური პრობლემის შესახებ

ოტორინოლარინგოლოგი მელანო ჯანხოთელი „პოსტ ალიონში“ ყურსასმენების გამოყენების ნეგატიურ ასპექტებზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ სასმენი აპარატების გამოყენების გამო ახალგაზრდებს სმენის პრობლემები ხშირად ექმნებათ:

„დღეს ყურსასმენები ჩვენი მოზარდების ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია. მათი მოხმარების გახშირება ონლაინ სწავლების მოთხოვნამაც გამოიწვია. ყურსასმენებს არამხოლოდ თინეიჯერები და ახალგაზრდები, ზრდასრულებიც იყენებენ აუდიო წიგნების გამოსვლის გამო. ყველა მოწინავე ქვეყნის წამყვანი მეცნიერების კვლევებით დადასტურებულია, რომ ახალგაზრდებსა და მოზარდებში სმენის პრობლემების 2/3 სწორედ ყურსასმენების გამოყენებით არის გამოწვეული. ეს უზარმაზარი პროცენტია, ძალიან დიდი. საერთოდ იმის უარყოფა, რომ ყურსასმენები კომფორტულია, კომფორტულია საყვარელი მუსიკის მოსმენა, ძალიან ძნელია, მაგრამ ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, როგორ გავაკეთოთ ეს სწორად. როგორ მოვიქცეთ ისე, რომ არ დავიზიანოთ სმენა.“

მელანო ჯანხოთელის თქმით, მუსიკის ხმამაღლა მოსმენა არც ისე უწყინარი გართობაა, როგორც ეს ერთი შეხედვით ჩანს:

„თითქოს უწყინარი გართობაა ხმამაღლა მუსიკის მოსმენა, მაგრამ ხმაური სმენისთვის ძალიან საშიშია. საერთოდ ხმაური დეციბილებში იზომება. 10-15 დეციბილი არის ნიავი, მსუბუქი ფოთლების შრიალი, 20-25 დეციბილით იზომება ჩურჩულის დონე, 30-35 დეციბილი ჩვეულებრივი ხმაურის დონეა, 60 დეციბილი არის უკვე ყვირილის დონე და ის უკვე დისკომფორტს გვიქმნის. საერთოდ სმენისთვის ძირითადად საშიშია 85-90 დეციბილიდან ზემოთ ბგერები, რომელსაც ნებისმიერი სასმენი აპარატი ძალიან მარტივად გამოსცემს, იმგვარად არის ისინი შექმნილი.“

მელანო ჯანხოთელი აცხადებს, რომ ახალგაზრდები ძირითადად ხმაურიან მუსიკას უსმენენ:

„ახალგაზრდებს ძალიან მოსწონთ როკ-ჯგუფების სიმღერები, მეც ძალიან მიყვარდა ახალგაზრდობაში და ვუსმენდი, რა თქმა უნდა, ხმამაღლა, მაგრამ მაშინ არ იყო ასეთი ყურსასმენები და ამიტომ ჩვენს თაობას მსგავსი პრობლემები არ აწუხებდა. როკ-ჯგუფის კონცერტის ხმიანობა შეესაბამება 100-120 დეციბილის დონეს. ეს იგივეა, რომ რეაქტიული ძრავის ხმაური თქვენგან ათ მეტრში მოისმინოთ.“

„ჩვენ გვაქვს მიმღები და თავის ტვინის ცენტრალური ნაწილი, რომელიც ახდენს გარედან მოსმენილი ბგერების აღქმას და დიფერენცირებას. არსებობს სხვადასხვა სახის სასმენი აპარატები, ზოგიერთი იდგმება ყურში და ზოგი გარედან კეთდება. განსაკუთრებით საშიშია ყურში ჩასადები ყურსასმენები. გარდა იმისა, რომ ის გარეთა სასმენი მილის კანს აღიზიანებს, მისი გამოყენებისას ბგერა პირდაპირ, დამუშავების გარეშე ეცემა დაფის აპკზე. როგორც ყველაფერ სხვას, დაფის აპკის მუშაობასაც აქვს თავისი სარზღვრები. ის გათვლილია ბუნებრივ ხმაურზე, რომელიც გარედან უნდა მიიღოს და არა ხელოვნურზე. როდესაც ახალგაზრდა ყურსასმენებში ძალიან უწევს ხმას, ის დამანგრეველ ზემოქმედებას ახდენს სმენაზე,“ - აღნიშნავს მელანო ჯანხოთელი.

წყარო:​ პოსტ ალიონი

წაიკითხეთ სრულად