Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მთავარია აზროვნება და არა ის, რასაც შემდეგ მიაღწევ. ამ აზროვნებაშია თვითონ შედეგი,“ - ზურაბ კიკნაძე

პროფესორი ზურაბ კიკნაძე შედეგზე ორიენტირებული სწავლების შესახებ საუბრობს და აღნიშნავს, რომ სწავლას საბოლოო შედეგი საერთოდ არ აქვს და პროცესს უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება:

„რა არის მთავარი თამაშში: შედეგი თუ პროცესი? თუ მარტო შედეგია მთავარი, მაშინ ჩვენ თამაშის ყურება საერთოდ არ გვინდა. თამაშის შედეგი ყოველთვის შეიძლება მომწვდეს და გავიგო, მაგრამ მთავარია, რომ თამაში ვნახო. ახლა ძალიან გავრცელებულია პედაგოგიკაში შედეგზე ორიენტირებული სწავლება, ეს არის დამღუპველი, ეს არის ძირის გამომთხრელი სწავლის პროცესისა საერთოდ. შედეგი სწავლის პროცესს არასდროს არ აქვს. მამა გიორგიმ წარმოთქვა ქრისტეს სიტყვა: „მე ვარ გზა.“ ქრისტე არ ამბობს, რომ მე ვარ თვითონ და ჩემთან მოდით. გზაა მთავარი. ქრისტესთან ჩვენ შეიძლება ვერ მივიდეთ ვერასდროს. გრიგოლ ნოსელი ამბობს, რომ ადამიანი არის მგზავრი, მარადიული მგზავრი, რომელიც აქაც მოგზაურობს და იქაც იმოგზაურებს, ის ვერასდროს მისწვდება ღმერთს, იმიტომ, რომ ის შეუცნობელია. ნიკოლოზ კუზელმა თქვა: „ღმერთის შეცნობა მხოლოდ მისი შეუცნობლობით შეიძლება.“ ღმერთი შეცნობილია იმიტომ, რომ ის არის შეუცნობელი. ეს გასაგებად ცოტა რთულია, მაგრამ მთავარი რა არის? მთავარი გზაა.“

ზურაბ კიკნაძის თქმით, შემეცნების გზა ადამიანმა ყურადღებით უნდა გაიაროს, არ უნდა ეცადოს მის სწრაფად გარბენას:

„როდესაც ჩვენ მივდივართ რომელიმე პუნქტში, რა თქმა უნდა, ჩვენ გვინდა, რომ იქ მივიდეთ. ეს არის ჩვენი მიზანი, იქ გველოდებიან, იქ დავისვენებთ, მაგრამ ეს გზა არ არის გამოსარიცხი, იმიტომ, რომ ამ გზაზე ჩვენი გამოცდილებაა, ამ გზას უნდა მივაქციოთ ყურადღება. ეს გზა არის ჩვენი, ჩვენთვის არის მოცემული. ეს გზა არ უნდა გავირბინოთ, არ უნდა ვიძინოთ ამ გზაზე. ეს გზა არის შემეცნების გზა.“

„აქ არის მერაბ მამარდაშვილის წიგნი „საუბრები ფილოსოფიაზე.“ მამარდაშვილის არცერთი ლექცია არ მთავრდება დასკვნით. მას არ აქვს რაღაც შედეგი, რომ აი, ჩვენ ეს აღმოვაჩინეთ. მისი ფილოსოფია არის აზროვნების პროცესი. მთავარია აზროვნება და არა ის, რასაც შემდეგ მიაღწევ. ამ აზროვნებაშია თვითონ შედეგი. სწავლის პროცესშიც, როდესაც რაღაცას ვსწავლობთ, მაგ. მათემატიკას, საბოლოო პუნქტამდე ვერასდროს მივალთ. მთავარია, რომ ეს პროცესი გავიაროთ. შეიძლება ბევრი რამ დაგვავიწყდეს. მე დამავიწყდა, აღარ მახსოვს ნიუტონის ბინომი, მაგრამ ის პროცესი, რაც გავიარე, დალექილია ჩემს ცნობიერებაში და ამან მე რაღაც შემძინა,“ - აღნიშნავს ზურაბ კიკნაძე.

წყარო: ​აზროვნების აკადემია

წაიკითხეთ სრულად